________________
૭૦.
RRRRRRRRRRRRRRRLRecercare
સતને કલંક....ભ૮૮-૬
પણ એક દિવસ ઉદયમાં જરૂર આવવાનું છે, તે ઘડીએ, અત્યારે રસપૂર્વક પાપ સેવનારાઓની કેવી ભયંકર હાલત થશે ? એવાઓનું ભવિષ્ય વિચારતાં દયા ઉપજે તેમ છે. પોતાના સુખની ખાતર બીજાનું સુખ ઝુંટવવાની ઇચ્છા સરખી પણ ઉત્તમ આત્માઓમાં ઉત્પન્ન થતી નથી, ત્યાં તેવી પ્રવૃત્તિની તો વાત જ શી કરવી ? પોતાના નિમિત્તે સંસારના કોઈ પણ જીવને દુઃખી નહિ બનાવવાની વૃત્તિ પ્રગટ્યા વિના, આત્મામાં ઉત્તમતા પ્રગટતી જ નથી. આપણાથી બીજા આત્માઓને સુખી ન બનાવી શકાય તેમ હોય તો તેની મૂંઝવણ નહિ પણ સંસારના કોઈપણ જીવને દુઃખી કરનારી વૃત્તિ તો આપણામાંથી જવી જ જોઈએ. આપણને મળેલી સામગ્રી બીજા જીવોને સુખ પ્રાપ્ત કરાવનારી ન નીવડી શક્તી હોય, તોપણ તે સંસારના કોઈપણ જીવને દુ:ખ દેનારી ન નિવડે તેની કાળજી તો દરેકે દરેક માણસમાં અવશ્ય હોવી જોઈએ.
જીવ માત્ર પ્રત્યે કલ્યાણબુદ્ધિ હોવી ઘટે શક્ય હોય તો બીજાને સુખી બનાવવાની અને તે શક્ય ન હોય તોય કમથી કમ બીજાને દુઃખી નહિ કરવાની કાળજી જે આત્મામાં પ્રગટે છે, તે આત્માઓ ક્રમશ: પોતાની ઉન્નતિ સાધી શકે છે. આત્મા કોઈ કાળે પણ સારાયે સંસારના જીવોને સુખી બનાવી દેવાનું સામર્થ્ય પ્રાપ્ત કરી શક્તો નથી, પણ આત્મા એવો તો અવશ્ય બની શકે છે કે, સંસારના કોઈપણ જીવના દુઃખમાં તેનો લેશ પણ હિસ્સો હોય નહિ, અને તેનું સ્થાન ભવ્યાત્માઓને, સુખનું જ પ્રેરક હોય આવી આત્મદશા એટલે કે આત્માનું આવું સુવિશુદ્ધ સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવાને માટે જ સુખના અર્થી આત્માઓએ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. આ પ્રયત્ન ત્યારે જ થઈ શકે, કે જ્યારે આત્મામાં પ્રાણી માત્ર પ્રત્યેની કલ્યાણભાવના પ્રગટે. સંસારના સુક્ષ્મ કે બાદર, શુદ્ર કે અશુદ્ર, તિર્યંચ કે મનુષ્ય એમ જીવ માત્ર પ્રત્યે આત્મામાં લ્યાણબુદ્ધિ પ્રગટવી જોઈએ. જીવ માત્ર પ્રત્યેની લ્યાણ બુદ્ધિ પ્રગટે, એટલે કોઈપણ જીવના દુઃખમાં નિમિત્ત થઈ જવાતું હોય, તો તેનું આત્માને દુઃખ થાય
