________________
વસ્તુની પ્રધાનતા હોય છે. એનો નિશ્ચય કરતી વેળા પરિણામની ઉપેક્ષા ન કરાય.
ધર્માત્માનું સત્ત્વ સ્વ-પર બન્નેયને લાભદાયી હોય શક્તિ ઘણી હોય, પણ એનો દુરૂપયોગ થઈ રહ્યો હોય તો ? ઘણા કાયબળવાળો બીજા જીવોને રંજાડ્યા કરતો હોય તો ? પાપકર્મોને કરવામાં ચકચૂર રહેતો હોય તો ? ધર્મનો દ્વેષ કરતો હોય તો ? ધર્મમાર્ગમાં વિઘ્નો નાંખ્યા કરતો હોય તો ? ધર્માત્માઓને પરિતાપ ઉપજાવવાના જ પ્રયત્નો કર્યા કરતો હોય તો ? એવાનું સત્વ એવાને દુર્ગતિમાં જ ઘસડી જનારું બને. ધર્મી સત્વશીલ હોય તો સ્વપર-લ્યાણ સાધે અને અધર્મી ધર્મષી સત્ત્વશીલ હોય તો સ્વ-પર બંનેના હિતને હણનારો બને, ધર્માત્મામાં ભલે થોડું સત્ત્વ હોય, પણ તે બીજાને નુકસાન તો નહિ કરે ને ? કાયદા ભગ્યો, પણ કાયદા હૈ જાણીને યુક્તિથી બીજાઓનું હોઈમાં કરવાનું જ લઈ બેઠો, તો એ ભણતર શા કામનું ? વસ્તુમાં જેમ સારા ખોટાનો વિવેક કરવો જોઈએ, તેમ ઉપયોગ પણ જોવો જોઈએ. આજે આ વસ્તુ ભૂલાઈ છે.
શત્રુઘ્ન કમ પરાક્રમી નથી. રાજા મધુ શ્રી રાવણનો જમાઈ છે, દેવી સંપત્તિ ભોગવનારો છે. દેવાધિષ્ઠિત શસ્ત્રવાળો છે. ભલભલા બળવાન રાજાઓ એની સામે આંગળી ચીંધી શકતા નથી. શ્રી હું રામચન્દ્રજીએ પણ કહ્યું છે કે “એવાને અમારેય કેમ જીતવો એવી છે અમને મૂંઝવણ છે. શત્રુઘ્ન આ બધું જાણે છે, છતાં “મધુનો પ્રતિકાર હું સ્વયમેવ કરી લઈશ' એમ કહે છે ! આ સત્ત્વશીલતા તો છે જ પરંતુ એનો ઉપયોગ વખાણવા જેવો નથી.
સભા : આ તો વાસુદેવ અને બળદેવ હતા ને ? છતાં આનામાં બળ વધારે કેમ?
પૂજ્યશ્રી : શ્રી રામચન્દ્રજી વગેરેનું પુણ્ય જુદું છે અને મધુનું પુણ્ય જુદું છે. શ્રી ભરતજી ચક્રવર્તી હતા, છતાં શ્રી બાહુબલિજીમાં જે બળ હતું તે શ્રી ભરતજીમાં ન હતું. શ્રી શ્રેણિક્તી પાસે રાજ્ય હતું પણ શ્રી શાલિભદ્રજી જેવી ભોગસામગ્રી નહોતી અને શ્રી શાલિભદ્રજી પાસે દેવી ભોગસામગ્રી હતી, પણ રાજ્ય ન હતું. આ પુણ્યભેદ ! શ્રી લક્ષ્મણજી વાસુદેવ તથા શ્રી રામચન્દ્રજી બળદેવ હતા એ બરાબર છે. તેમાં કોઈ વચ્ચે ન આવી શકે એવા પુણ્યવાળા તેઓ હતા એય ૧૩
અઘણું સુખ આણે જ મેળવવાનું છે... ૧
இது அதில் அதில் இது
இல்லை இதில் இல்லை