________________
શિયાળી અયોધ્યભાગ-૫
જોરદાર. એ પુણ્યનો ઉદય આદમીને આદમી ન રહેવા દે, આદમીને પાગલ બનાવી મૂકે. અર્થ અને કામની સામગ્રીનો કેફ ચઢાવી દે અને ધર્મને ભૂલાવી દે ! વિરલ આત્માઓ જ સામર્થ્ય કેળવે તો બચી શકે. પાપાનુબંધી પુણ્ય જ છે કે જે ઉદયમાં આવીને જતાં જતાં પાપનું પોટલું વળગાડી દે ! પુણ્ય ખપતું જાય અને પાપનો સંચય થતો જાય. એ પુણ્યના ઉદયને જ્ઞાનીઓ વખાણતા નથી. પાપાનુબંધી પુણ્યના યોગે મળેલી સામગ્રી વપરાય ક્યાં ? એ સામગ્રીનો ભોગવટો પાપમય ન બનતો હોય અને આત્માના પરિણામ પાપમય ન બની જતા હોય તો પાછળ પાપનો અનુબંધ કેમ પડે ? પાછળ પાપ મૂકીને જે પુણ્ય જાય તે પાપાનુબંધી પુણ્ય. એ પુણ્યનું પગલું ઉદયમાં આવવા માટે, એટલે અહીં પાપની દિશાએ પગલું ભરાયું જ હોય ! એ પુણ્ય જ એવા પ્રકારનું છે કે એ ખતમ થાય ત્યારે આત્મા પાપથી લાઈ ગયો હોય !
આજના કેટલાક શ્રીમંતોની દશાનું જો વિવેકપૂર્વક બારીકાઈથી અવલોકન કરો તો તમને આ વસ્તુ આંખ સામે દેખાય. શ્રીમંતોની દશા જોવાનું પણ એટલા જ માટે કહેવાય છે કે ત્યાં સામગ્રી વિશેષ હોવાથી કયાં કેવો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે ? તેની અને એ ઘણી સામગ્રીના યોગે કેવી દશાને તે પામ્યો છે? તે વગેરેની ઝટ ખબર પડે; તો સામાન્ય સ્થિતિના માણસોનીય દશા જોતાં આવડે તો કયા પુણ્યનો પ્રભાવ વર્તી રહયો છે ? તેનો ખ્યાલ આવે.
પાપાનુબંધી પુણ્યનો ઉદય બહુ કારમી રીતે મૂંઝવનારો હોય છે. જ્યારે પુણ્યાનુબંધી પુણ્યની દશા તેનાથી વિપરીત હોય છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો ઉદય પેલા કરતા સામગ્રી ઉંચી કોટિની આપે અને એમાં મૂંઝાવી મારે નહિ. એ સામગ્રીનો આત્મા ઉપભોગ કરતો રહે અને વિરક્તિ ખીલતી જાય. અર્થકામની મળેલી સામગ્રીનો ઉન્માર્ગને બદલે સન્માર્ગે વ્યય કરવાનું મન થાય, એ પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો પ્રભાવ છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો ઉદય આવો હોવાના કારણે તો પુણ્યતત્ત્વની આંશિક ઉપાદેયતા જૈનશાસને સ્વીકારી છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય હોય તો અનીતિ વિના ચાલે જ નહિ' એ બુદ્ધિ આવે નહિ. આજે એ બુદ્ધિ એટલી બધી વ્યાપક બની ગઈ છે કે સારા ગણાતાનાં હૈયામાં પણ ઉંડે ઉંડે એ વાત બરાબર છે એવી વાસના ઘર કરતી જાય છે. આજે તો સારા ગણાતાઓ પણ આવું બોલતા થઈ ગયા છે.