________________
જે સંયમધર્મના પાલન માટે અશક્ત હોય
તેના માટે ગૃહસ્થ ધર્મ જ્ઞાનીઓએ જે વિધાનો સાધુઓને માટે કર્યા, તે જ વિધાનો ગૃહસ્થોને માટે નહિ કરવાનું કારણ?
સભા સાધુઓને માટે મહાવ્રતો અને ગૃહસ્થોને માટે અણુવ્રતો એમ જ કહ્યું છે ને ?
પૂજયશ્રી : એ તો એ જ સૂચવે છે કે સાધુધર્મ કે ગૃહસ્થ ધર્મ બંનેની દિશા, બંનેનો માર્ગ એક છે : પણ સાધુઓ માટે ‘મહા' અને ગૃહસ્થોને માટે ‘અણુ એમ કેમ? કારણ એ જ કે, વધારે લાભ તો મહાવ્રતો આદિના પાલનથી જ છે, પણ મહાવ્રતોનું પાલન કરવાને જે અશક્ત હોય, તે અણુવ્રતો દ્વારા પણ વ્રત માર્ગે ધીમી ય ગતિ કરી શકે ! ગૃહસ્વધર્મ તેને જ માટે છે કે જે સંયમધર્મના પાલનને માટે અશક્ત હોય ! “સંયમધર્મ ક્યારે પામું' એ ભાવના ગૃહસ્થધર્મના પાલનમાં હોવી જ જોઈએ. “સંયમ ધર્મને સ્વીકારી તેના પાલનમાં રક્ત બનેલા મહાત્માઓ મારે માટે પૂજ્ય જ છે : તેમના ધર્મ પાસે મારો ધર્મ તો મેરૂ પાસે સરસવ જેવો છે; હું પામર છું કે સંયમધર્મને સ્વીકારી શકતો નથી. આ વગેરે ભાવનાઓ ગૃહસ્થ ધર્મનું પાલન કરનારાઓમાં પણ હોવી જ જોઈએ. આ પ્રકારની ભાવનાઓનો જેનામાં સર્વથા અભાવ હોય, તે બાહા દૃષ્ટિએ દેશવિરતિ ધર્મનાં પાંચ અણુવ્રત, ત્રણ ગુણવ્રત અને ચાર શિક્ષાવ્રત એમ કદાચ બારેય વ્રતોને પાળતો હોય, તે છતાં પણ વસ્તુત: ધર્મને તે પામેલો જ નથી; અને આ પ્રકારની ભાવનાઓથી જે વિપરીત ભાવનાઓને જ ધરનારો હોય, તે તો બાહાદૃષ્ટિએ બાર વ્રતધારી હોય તોય ઘોર વિરાધક જ છે.
વિધાનો બે પ્રકારનાં છે. નિષેધવિધાન અને વિહિતવિધાન. સાધુઓની એકપણ ક્ષણ એવી રાખેલી નથી, કે જે ક્ષણમાં સાધુને માટે નિષેધવિધાન કે વિહિત વિધાનનો અભાવ હોય. નિષેધવિધાન એટલે અમુક અમુક ત્યજવું, એ વગેરેવાળું નિષેધાત્મક વિધાન. વિહિતવિધાન એટલે અમુક અમુક આચરવું, એ વગેરેવાળું વિદિતાત્મક વિધાન. સાધુજીવન એટલે નિષેધવિધાન અને વિહિતવિધાનથી
લાયકાત મુજબ આજ્ઞાઓ...૧૦
