________________
તૈલપાત્ર ધારક-શ્રેષ્ઠીપત્ર
સંસારથી ભયભીત બનવું એનું નામ જ સાચી
આત્મચિંતા છે. શ્રી ભરતજી વિચાર કરે છે કે ‘સિદ્ધિસુખને આપનારા ધર્મની જો હું તરૂણાવસ્થામાં આરાધના નહિ કરું તો વૃદ્ધાવસ્થામાં મારે શોકરૂપ અગ્નિમાં શેકવું પડશે.' આ વિચારનું જન્મસ્થાન ક્યું ? સંસારનો ભય. સંસારનો ભય બરાબર લાગી જાય અને એથી આત્મચિંતામાં આત્મા જો એકતાન થઈ જાય તો એને માટે ધર્મપ્રયત્ન બહુ સરળ બની જાય છે. જેમને દુનિયામાં સાહ્યબીનો પાર નહોતો, જેમની સત્તા અપાર હતી અને ભોગસામગ્રી જેમને ઘેરાઈને રહેતી હતી એવા પણ આત્માઓ સઘળાંય સંસારસુખને ક્યારે લાત મારી શક્યા હશે ? અને ક્યારે ઉગ્ર તપશ્ચર્યામય સંયમનું ઉક્ટ પાલન કરી શક્યા હશે ? સંસાર બરાબર ભયરૂપ ભાસી જાય અને એ ભયરૂપ સંસાર જ્યારે આત્માને બરાબર ભયભીત બનાવી મૂકે, ત્યારે ગમે તેવાં સંસારસુખોને લાત મારી દેવી અને સંયમનાં કારમાં કષ્ટો પણ ઉલ્લાસપૂર્વક સહવાં એ શક્ય બની જાય છે, અર્થાત્ ભયરૂપ સંસારથી ભયભીત થવું એ જ વિશિષ્ટ કોટિની આત્મચિંતા છે, અને એ આત્મચિંતા આવે એટલે આત્મા સંસારથી મુક્ત થવાને માટે શક્ય એટલો પ્રયત્ન કરવાને ચૂકે જ નહિ.
‘ભવસ્વરૂપના જ્ઞાતા બનેલા, ભવથી ભયભીત બનેલા અને મોક્ષની અભિલાષાવાળા બનેલા આત્માઓ સંસારનાં સુખોને લાત મારે અને એકાંતે અપ્રમાદમય જીવન જીવવાનો પ્રયત્નશીલ બને.'
૧૮૩
તૈલuત્ર ધારક-શ્રેષ્ઠીપુત્ર.૯
