________________
પૂજ્યશ્રી : વાત બરાબર સમજ્યા નહિ. દુર્ગતિમાં જે જે આત્માઓ ગયા, જાય છે અને શે, તે તે દુર્ગતિમાં જવાનું જે આયુષ્ય કર્મ ઉપાર્જુ, ઉપાર્જે છે અને ઉપાર્જશે, તે તે આયુષ્ય કર્મના બંધ સમયે તે તે આત્માઓ નિયમી વિવેકશૂન્ય હતા, છે અને હશે. દુર્ગતિમાં જવાનું આયુષ્ય કર્મ ઉપાર્જુ, એનો બંધ પડી ગયો અને પછી વિવેક પ્રગટ્યો, એ વાત જુદી છે; પણ આયુષ્યકર્મનો બંધ પડ્યો ન હોય, એ દશામાં વિવેક પ્રગટી જાય અને જીવનના અન્ત સુધી બરાબર ટક્યો જ રહે, તો તે આત્મા દુર્ગતિમાં જાય જ નહિ, એમ જ્ઞાનીઓ સ્પષ્ટપણે ફરમાવે છે.
ક્ષાયિક સમ્યકત્વ હોવા છતાં આત્મા તરકે કેમ જાય ?
સભા : શ્રી તીર્થંકરદેવોના આત્માઓ નરકે ગયા, તે વિવેકશૂન્ય દશામાં ?
પૂજયશ્રી : જે સમયે નરકે ગયા તે સમયે વિવેકશૂન્ય હતા એમ નહિ, પણ જ્યારે તે આત્માઓએ નરકે જવાનું આયુષ્યકર્મ બાંધ્યું, તે સમયે તો તે આત્માઓ નિયમી વિવેકશૂન્ય જ હતા; અન્યથા તે આત્માઓ દુર્ગતિએ જાત જ નહિ. શ્રી શ્રેણિક મહારાજા અને શ્રી કૃષ્ણ મહારાજા ક્ષાયિક સમ્યત્વવાળા એટલે ક્ષાયિક વિવેકવાળા હોવા છતાં નરકે ગયા, ત્યાં જ્ઞાનીઓ સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે, “વિવેકશૂન્ય દશામાં, વિવેક પ્રગટતાં પૂર્વે જ શ્રી શ્રેણિક મહારાજ અને શ્રી કૃષ્ણ મહારાજ નરકે ખેંચી જનારા આયુષ્યકર્મને બાંધી ચુક્યા હતા. આથી સ્પષ્ટ છે કે જો વિવેક પ્રગટતા પૂર્વે નરક જવાના આયુષ્યકર્મને તેમણે ન બાંધ્યું હોત, તો કદિ પણ ક્ષય નહિ પામનારા એવા વિવેકને પામેલા તે પુણ્યાત્મા નરકે જાત જ નહિ !
સાયિક સમ્યકત્વવાન્ તરકે જાય તો ક્યારે જાય ? સભા : ક્ષાયિક સમ્યક્તને પામેલા આત્માઓને વધુમાં વધુ એક જ વાર નરકે જવું પડે છે, એમજ ને ?
પૂજ્યશ્રી : ક્ષાયિક સમ્યક્તને પામેલા પુણ્યાત્માઓ, સમ્યક્તપ્રાપ્તિ પૂર્વે જ જો નરકનું આયુષ્યકર્મ બાંધી ચૂક્યા હોય, તો
મહિનો ઘેલછા અને વિવેક
૧૦૧
