________________
૧૬.
સિતત-અજહરણ......ભ૮૮-૩
કરણીઓ તરફ લક્ષ્ય આપવું જોઈએ, જો કે પાછાં ભૂલી જતાં કે દુન્યવી સુખને માટે ધર્મ કરવો, એ તો અનાજ વાવીને ઘાસ લેવા જેવું છે, પરંતુ કહેવાનું તાત્પર્ય તો એ છે કે અગર તમને અનાજનું ભાન ન હોય, અનાજ મેળવવાની ઈચ્છા ન હોય અને ઘાસની જ જરૂર હોય, તો પણ સારું ઘાસ પણ અનાજનાં બી વાવ્યા વિના નહિ મળે, જ્યારે ખોટી દોડધામો કરવી, અનીતિ-પ્રપંચ સેવવા અને પાપમય પ્રવૃત્તિઓ કરવી, એ તો જમીન ઉપર પત્થરોનો ખડકલો કરવા જેવું છે. એથી તો ઘાસ ઉગાડવા જેવી જગ્યા પણ નકામી બની જાય છે. ટુંકમાં દુનિયાના સુખ માટે આજે થતી કાર્યવાહી પણ દુ:ખને જ પેદા કરનારી નિવડે તેમ છે.'
બાકી તો ધર્મ કરવાનો હેતુ મોક્ષપ્રાપ્તિનો હોવો જોઈએ. આત્માને શુભ અને અશુભ કર્મથી મુક્ત કરવાના ઇરાદાથી જ વિધિપૂર્વક ધર્મનું સેવન કરવું જોઈએ. કારણકે, માની લો, આ ભવમાં તમને સામગ્રી મળી છે, એ સામગ્રીનો ઉપયોગ શુભ કર્મ બાંધવામાં અર્થાત્ દુન્યવી સુખ મેળવવાની મહેનતમાં કર્યો, પછી આ ભવે કે બીજા ભવે એ શુભ કર્મ ઉદયમાં આવ્યું, દુન્યવી સુખ પણ મળ્યું. પણ પછે શું? તેમાં ભાન ભૂલ્યાં કે, દુ:ખ આવ્યા વિના રહેવાનું નથી. વળી ગમે તેવો શુભોદય થાય, તો પણ આત્માનું જે વાસ્તવિક સુખ છે, તે તો સંપૂર્ણપણે શુભોદયમાં અનુભવી શકતું નથી. માટે ધર્મ કરવાનો હેતુ તો મુક્તિ મેળવવાનો જ રાખવો જોઈએ અને એ હેતુથી આચરાતો શુદ્ધ ધર્મ વહેલો-મોડો મુક્તિએ પહોંચાડશે. તેમજ જ્યાં સુધી મુક્તિ નહિ પમાય, ત્યાં સુધી પણ એ ધર્મના પ્રતાપે સુસંયોગોની પ્રાપ્તિ થયા કરશે.
ધર્મ, કર્મની બેડીને તોડવા માટે છે આ બધી વસ્તુઓ ઉપરથી એ સિદ્ધ થાય છે કે, 'દુનિયાના દુ:ખીએ જ ધર્મ કરવો જોઈએ અને દુનિયાના સુખીએ ધર્મ કરવાની જરૂર નથી. એ વાત સર્વથા ખોટી છે. દુ:ખી અને સુખી બંનેએ ધર્મનું જ શરણ સ્વીકારવું જોઈએ. વળી સુખી ધર્મ કરે તો જ પ્રશંસાપાત્ર છે અને દુ:ખી ધર્મ કરે તો પ્રશંસાપાત્ર નથી, એવું માનવું એ પણ
