________________
( ૧૮ ) પાલકુમાર સમુદ્રમાં પાટિયું મળવાથી કિનારે નીકળે. ત્યાંથી આગળ ચાલતાં માર્ગમાં એક સાર્થવાહ મળે. તેણે પાલકુમારના ગુણથી આકર્ષિત થઈને તેને પોતાની પાસે રાખ્યા. તે સાથેવાહની સ્ત્રી પાલકુમારનું રૂપ જોઈને તેના પર આસક્ત થઈ. રાત્રિએ તેણે અનેક પ્રકારના હાવભાવ કરીને તેની પાસે કામ-પ્રાર્થના કરી. પરનારીથી પરાભુખ પાલકુમારે તે વાત સ્વીકારી નહીં એટલે વિલખી પડેલી તેણે પોકાર કર્યો કે–અમારા શિયળનું ખંડન કરવા આવનાર આ કેણ છે? તેની તજવીજ કરે. આણે બળાત્યારે મારી વિડંબના કરી છે માટે તેને નિગ્રહ કરે.” આવો પોકાર સાંભળી સાર્થવાહના સેવકોએ તેને પકડ્યો અને આ શસ્ત્ર વિનાના વણિકપુત્રને મારે કે નહીં ? એ વિચાર કરીને તેમણે કાંઈક વિલંબ કર્યો પરંતુ તેને બાંધી તે લીધે. પછી તેના શરીરના ભાગ ઉપર તેઓ પ્રહાર કરવા લાગ્યા ત્યાં તે પ્રહારે તેના શીલના પ્રભાવથી મણિસ્વર્ણના અલંકારરૂપ થઈ ગયા અને આકાશમાં રહીને દેવે પાલકુમારની સ્તુતિરૂપ વાણી કરી કે “આ પાલકુમારને છોડી દ્યો, એ નિષ્કલંક છે.” આ પ્રમાણે સાંભળીને સાર્થવાહના સેવકોએ તેને છોડી દઈને સત્કાર કર્યો.
તૃતીય આપત્તિ સંપૂર્ણ પછી તે સાર્થવાહને તજી દઈને પાલકુમાર એક તામ્રલિસીની નજીક આવ્યું. ત્યાં ગ્રીષ્મઋતુના અત્યંત તાપવડે તૃષાથી આકાંત થઈને તે ભૂમિ પર મૂચ્છિત થઈને પડ્યા. થોડા વખત પછી તે સાવધ થયો એટલે તેણે પેલા સર્પદેવને સંભાર્યો. તે દેવે પવિત્ર ને નિર્મળ પાણી લાવીને તેને “આ પાણી પીવો.” એમ કહ્યું. તે વખતે ત્યાં ઘણું તૃષાતુર એવું ગાયોનું વૃંદ આવ્યું. નિર્જળ એવા તે વનમાં તે ગાયના સમૂહને જોઈને પાલકુમાર તેને
