________________
મનોરથ પૂર્ણ કર્યા. એને ઉપાડી પર્વત પર લઈ જઈ, ભક્તિપૂર્વક વંદનાદિ કરી રહ્યા પછી, પુનઃ દેવતાએ એને નીચે લાવી મૂક્યો. કેમકે યોગ અને ક્ષેમ, બંનેવાનાં નિશ્ચયે દેવતાના હાથમાં છે. વળી એને એણે મનઃકામના પૂર્ણ કરનારી એકસોને આઠ ગુટિકાઓ આપી. અથવા તો એવા ધર્મિષ્ઠ પ્રાણીઓ પ્રતિ દેવતાઓ વાત્સલ્યભાવ દર્શાવે એ યોગ્ય જ છે.
પછી ગાંધાર પણ અજમાયશ માટે એ ગુટિકાઓમાંથી એક ગુટિકા મુખમાં નાખી એવું ચિંતવન કર્યું કે હું વીતભય નગરને વિષે જઈ જીવિતસ્વામીની પ્રતિમાને વંદન કરું. આમ ચિંતવ્યું કે તત્ક્ષણ એ દેવતાની જેમ વીતભય નગેરે પહોંચી ગયો. ત્યાં પેલી કુજા દાસી દેવદત્તા, જેના દેહની પ્રભાવતીના સંગથી ભવિષ્યમાં કોઈ અવર્ણનીય પ્રભા થવાની છે એણે એને એ પ્રતિમાના દર્શન કરાવ્યાં. ગાંધારને વળતે જ દિવસે કોઈ વ્યાધિ થઈ આવ્યો. એટલે દેવદત્તાએ ઉત્તમ ઔષધ-પથ્ય આદિ વિધિ વડે એની પરમ આદરપૂર્વક શુશ્રષા-ચાકરી કરી, અને રાત્રિને દિવસ પરિશ્રમ વેઠીને એને તંદુરસ્ત બનાવી દીધો. અથવા તો આયુષ્ય હોય એનો ઉપાય છે. કૃતજ્ઞ ગાંધારે પણ બદલામાં પોતાની પાસેની સર્વ ગુટિકાઓ એને આપી દીધી. કહ્યું છે કે ઉપકાર કરવાથી જ મહંત પુરુષોની કૃપા મેળવી. શકાય છે. દેવદત્તાને પણ આ મનવાંછિત પૂરનારી ગુટિકાઓ પ્રાપ્ત થઈ એ એની દેવપૂજાનું જ સફળ સમજવું. પછી મહામતિ ગાંધારે તો પોતાનું અલ્પ આયુષ્ય જાણીને દુર્ગધની જેમ ગૃહસ્થાશ્રમ ત્યજી દઈ પ્રવજ્યા ગ્રહણ કરી. તે જ ક્ષણે રૂપ સૌંદર્યને ઈચ્છતી કુજા દેવદત્તાએ સૌંદર્ય રૂપી અંકુરોને ઉત્પન્ન કરવાને મેઘસમાન એવી એક ગુટિકા મુખને વિષે નાંખી. એના પ્રભાવથી એ દિવ્ય રૂપધારી સુંદરી થઈ ગઈ; જેવી રીતે વિશ્વકર્માની હસ્તકળાથી પૂર્વે સૂર્યની મૂર્તિ થઈ ગઈ હતી એમ. આ દેવદત્તાની કાન્તિ જે ગુટિકાના પ્રયોગથી સુવર્ણવર્ણ-સોના જેવી થઈ તે ગુટિકાને તે વખતથી જનસમાજ સુવર્ણ ગુટિકા એ નામથી ઓળખે છે.
કુજા તો પોતાનું નવીન સુંદર રૂપ જોઈ વિચારવા લાગી; જ્યાં સુધી મને સુંદર રૂપાકૃતિવાળો ભર્તાર ન મળે ત્યાં સુધી આ મારી રૂપસંપત્તિ અરણ્યમાં ઉગેલી માલતીની જેમ વૃથા છે. આ મહીપતિ ઉદાયન ઘણો યે
અભયકુમાર મંત્રીશ્વરનું જીવનચરિત્ર (સર્ગ અગ્યારમો)
S૧