________________
(૨૮) જીવનમાં વિસ્તાર પામે છે, અને તેનેજ સવાઁ લાકો ઇચ્છે છે. માટે સ્વર્ગ, તથા માક્ષ એ કઇ સુખનું કારણ નથી. આવાં માહતિ મત્રીનાં વચન સાંભળી હર્ષિત થએલા રાજા વિગેરેને જોઇ મતિસાગર મંત્રી એલ્યેા. હુ રાજન! આ વચને મારા અતઃકરણને આનતિ કરતાં નથી. કહ્યું છે કેઃ—
-
—
इदंप्रकृत्यः विषयैवशीकृतं परस्परं स्त्रीधनलोलुपं जगत् || सनातने वर्त्मनि साधुभिर्धृतं हाहाकुबोधैः कुगतौ निधीयते १
હવે ભૂત ચતુષ્ટયથી દેહને ચેતનતા ક્રમ પ્રાપ્ત થાય છે ? એવી આશકા મનમાં લાવી કહે છે.
पृथ्व्यादि भूते संहत्या, तथा देह परिणतः ॥ મત્તિ: સુરતમ્યો, યદુત્તાચિત્રાત્મતિ ॥ ૩ ॥ અર્થ:—પૃથ્વી, જલ, અગ્નિ, વાયુ, તેના સંચાગથી થએલા દેહ પરિણામ તે દેહમાં, જેમ મદિરામાં અંગેાથી ઉન્માદશક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે, તેમ ચૈતન્ય શક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે.
પરંતુ દેહથી અન્ય જીવ પદાથ કાઇ છે નહિ, આદિ શબ્દથી પતાદિ સ` પદાર્થ ચારે ભૂતેથીજ ઉત્પન્ન થાય છે, તે કારણથી દ્રષ્ટ સુખને ત્યાગ કરવા અને અદ્રષ્ટ સુખ વાસ્તે પ્રવૃત્ત થવુ. આતા લાકની મોટી મૂર્ખતા છે. તેમજ શાંત રસમાં મગ્ન થઇ મેક્ષ સુખનું વર્ણન કરે છે, તે પણ મહા મૂઢ છે. કારણ કે મૈથુન સેવનથી ખીજો કાઈ પણ ધર્મ નથી; તેમજ કાઈ મેક્ષ નથીઃ તેમજ સુખ નથી.
