________________
ઉપમિતિભવપ્રપંચા કથા ભાગ-૩ તૃતીય પ્રસ્તાવ समुल्लसितोऽयं बहलः कलकलः । तदिदं भद्र! अस्य नरेन्द्रस्य प्रस्थानप्रयोजनमिति । तच्चातिकुतूहलिनं भवन्तमालोक्य मया निवेदितं, इतरथाऽतित्वरया मम वचनमात्रोच्चारणेऽपि नावसरोऽस्ति, यतो ममाग्रानीके नियमः । मयाऽभिहितं-आर्य! किमत्र वक्तव्यम् ? परोपकारकरणव्यग्रा एव सत्पुरुषा भवन्ति, ते हि परे प्रियं कर्तुमुद्यताः शिथिलयन्ति स्वप्रयोजनं, कुर्वन्ति स्वभुजोपार्जितद्रव्यव्ययं, विषहन्ते विविधदुःखानि, न गणयन्त्याऽऽपदं, ददति मस्तकं, प्रक्रामन्ति प्राणान्, परप्रयोजनमेव हि ते स्वप्रयोजनं मन्यन्ते । ततश्चैवंविधैर्मदीयवचनैर्मनसि परितुष्टो नामयित्वा मदभिमुखमीषदुत्तमाङ्गं व्रजाम्यहमधुना इत्यभिधाय च कृतप्रणामो मया गतो विपाकः । मया चिन्तितं-साधितप्रायं मयाऽधुना राजकार्य, यतः स्पर्शनस्य मूलशुद्धिमुपलभ्य भवताऽऽगन्तव्यमेतावानेव मम राजादेशः, तत्र यावन्तोऽनेन विपाकेन स्पर्शनादीनां गुणा वर्णितास्ते सर्वे तत्र स्पर्शने घटन्ते, ममानुभवसिद्धमेतत्, तस्मादेतदुपवर्णितमानुषपञ्चकस्याद्योऽसौ भविष्यति, अतो लब्धा मया तस्य मूलशुद्धिः, केवलमेनं सन्तोषव्यतिकरमद्यापि नावगच्छामि । एतावद्वितर्कयामि सदागमानुचर एवायं कश्चिद् भविष्यति, अन्यथा पूर्वापरविरुद्धमेतत्स्यात्, अथवा किमनेन? गच्छामि तावत् स्वामिपादमूलं, निवेदयामि यथोपलब्धवृत्तान्तं, ततो देव एवात्र यथोचितं विज्ञास्यतीत्यालोच्य समागतोऽहं, एतदाकर्ण्य देवः प्रमाणमिति । बोधेनाभिहितं-साधु प्रभाव! साधु, सुन्दरमनुष्ठितं भवता, ततः सहैव प्रभावेण प्रविष्टो बोधः कुमारसमीपं, कृतप्रणामेन च निवेदितः कुमाराय समस्तोऽपि प्रभावानीतवा वृत्तान्तः, परितुष्टो मनीषी, पूजितः प्रभावः ।
મહામોહ, રાગકેસરી અને વિષયઅભિલાષનું યુદ્ધ માટે પ્રસ્થાન | વિપાક વડે કહેવાયું – ત્યારપછી=પ્રયાણ કરતા પૂર્વે પિતાને વંદન કરવાનું સ્મરણ થયું ત્યારપછી, દેવકરાગકેસરી, શીઘ પિતાના પાદમૂલ પાસે ગયા=પિતાને વંદન કરવા ગયા, આના વડે=રાગકેસરી વડે તમસંજ્ઞાવાળો, લાંબા ભૂયુગલવાળો, અવિઘાનામવાળી પ્રકંપમાન ગાત્રયષ્ટી વડે શરીરના ગાત્ર વડે જરાજીર્ણકાયવાળો, તૃષ્ણા નામની વેદિકામાં વિપર્યાસ નામના મોટા આસન ઉપર બેઠેલો મહામોહ જોવાયો. ત્યારપછી=રાગકેસરી વડે મહામોહતા દર્શન થયા પછી, ક્ષિતિતલ ઉપર સ્થાપન કરાયેલા હાથ અને મસ્તકથી દેવ વડે રાગકેસરી વડે, પાદપતન કરાયું મહામોહને નમન કરાયું, મહામોહથી અભિનંદિત કરાયો=રાગકેસરીને આશીર્વાદ અપાયો, મહામોહ વડે દેવને=રાગકેસરીને, આસન અપાયું, ભૂતલ ઉપર બેઠો=રાગકેસરી બેઠો, ત્યાં=મહામોહ વડે અપાયેલા આસન ઉપર, પિતાના સંભ્રમવચનથી દેવકરાગકેસરી, બેઠા. શરીરની કુશલવાર્તા પુછાઈ=મહામોહતા શરીરની કુશલવાર્તા રાગકેસરી વડે પુછાઈ, અને પ્રસ્તુત વ્યતિકર નિવેદન કરાયોગરાગકેસરી વડે સંતોષને જીતવા માટે પોતે પ્રયાણ કરે છે એ રૂપે પ્રસ્તુત પ્રસંગ નિવેદન કરાયો. ત્યારપછી=રાગકેસરીએ