________________
નથી એટલે આ મહાસાગરનો સાર મળી રહે તે માટે લઘુ ગ્રંથોની આવશ્યકતા રહે. આ માર્ગ અને સાર એટલે જ નવ્ય, પ્રાચીન કર્મગ્રંથો. પ્રાચીન કર્મગ્રંથોમાં ઉપર જણાવેલ મહાસાગરમાં પ્રવેશવાનો માર્ગ દર્શાવ્યો છે. સમગ્ર કર્મસિદ્ધાન્તને ખૂબ જ ટૂંકમાં વર્ણવવામાં આવ્યો છે. આ કર્મગ્રંથોના રચયિતા ભિન્ન ભિન્ન છે, અને નવ્ય કર્મગ્રંથોની અપેક્ષાએ કંઈક મોટા પણ છે. તેથી જ આ દેવેન્દ્રસૂરિજીએ પ્રાચીન કર્મગ્રંથોને આધાર બનાવી નવ્ય કર્મગ્રંથોની રચના કરી છે. તેમણે મુખ્ય સિદ્ધાન્તો તથા ચર્ચાનો સંક્ષેપ કરી પાઠકને ઉપયોગી થાય તેવી શૈલીમાં નવ્ય કર્મગ્રંથની રચના કરી છે. આ કર્મગ્રંથ અપેક્ષાએ સરળ હોવાથી પ્રાચીન કર્મગ્રંથોનું સ્થાન આ નવ્ય કર્મગ્રંથે લઈ લીધું અને આ ગ્રંથોની રચના પછી તો તેનું અધ્યયન-અધ્યાપન થવા લાગ્યું છે તે આજે પણ લાગલગાટ ચાલુ છે.
આજે પ્રાચીન કર્મગ્રંથો ભુલાયા છે. આ કર્મગ્રંથો જ નવ્ય કર્મ ગ્રંથનો આધાર છે. આથી પ્રાચીન કર્મગ્રન્થોને પણ પાઠકને ખ્યાલ આવે તે માટે તેનું પ્રકાશન આવશ્યક છે. તે કાર્ય આજે થઈ રહ્યું છે તે આનંદની ઘટના છે. કર્મસિદ્ધાન્તનો ઈતિહાસ તો ખૂબ જ વિસ્તૃત અને સૂક્ષ્મ છે. તેનો સંપૂર્ણ ખ્યાલ આપવો કઠિન છે. અહીં તો માત્ર પ્રાચીન-નવ્ય કર્મગ્રંથ વિશે જ કંઈક સંક્ષેપમાં જણાવવું અનુચિત નહીં ગણાય.
આચાર્ય શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિ કૃત કર્મગ્રન્થો વર્તમાનકાળે સર્વત્ર સુપ્રસિદ્ધ છે. આ કર્મગ્રન્થોમાં કર્મના સૂક્ષ્મ પદાર્થોનું વિવેચન કરવામાં આવ્યું છે. જો કે આ કર્મગ્રંથોના આધારભૂત ગ્રંથો પ્રાચીન કર્મગ્રંથ છે. તે પ્રાચીન કર્મગ્રંથોની સંખ્યા છ છે. (૧) કર્મવિપાક, (૨) કર્મસ્તવ, (૩) બન્ધસ્વામિત્વ, (૪) પડશીતિ, (૫) શતક, (૬) સપ્તતિકા. આ છયે કર્મગ્રંથોના રચયિતા ભિન્ન ભિન્ન છે.
(૧) પ્રથમ પ્રાચીન કર્મગ્રંથનું નામ કર્મવિપાક છે. તેના રચયિતા શ્વેતામ્બરાચાર્યશ્રી ગર્ગર્ષિ છે. તેનો સત્તાસમય વિક્રમની ૯મી શતાબ્દી માનવામાં આવે છે. તેઓ સિદ્ધર્ષિની પૂર્વે થયેલા છે. આ સિવાયની તેમના
