________________
ચાર પ્રકારની વિપાક પ્રકૃતિઓ ગતિના ઉદયમાં ભવએ અસાધારણ કારણ ન હોવાથી ભવવિપાકી કહી નહિ. જીવવિપાકી ૭૮ પ્રકૃતિમાં - જ્ઞાના-૫, દર્શ.-૯, વેદ-૨, મોહ-૨૮, નામ૨૭, ગો.-૨, અંત.-૫
૩૬ પુદ્ગલવિપાકી તથા ૪ પ્રકારનો બંધ. नामधुवोदय चउतणु, वघायसाहारणिअरुजोअ तिगं। .
પુનિવિવા િવંધો, પરિડુ રસ પક્ષત્તિાારવા પુનવિવામિ – પુદ્ગલ વિપાકી યર્િ - પ્રકૃતિબંધ, સ્થિતિબંધ વંધો – બંધ
રસપત્તિ - રસબંધ, પ્રદેશબંધ અર્થ :- નામકર્મની ધ્રુવોદય બાર પ્રકૃતિ, શરીર ચતુષ્ક, ઉપઘાત, સાધારણ, પ્રત્યેક, ઉદ્યોતત્રિક એ ૩૬ પ્રકૃતિ પુદ્ગલ વિપાકી જાણવી. પ્રકૃતિબંધ, સ્થિતિબંધ, રસબંધ અને પ્રદેશબંધ એ ચાર પ્રકારે બંધ જાણવો મારા વિવરણ :- પુગલવિપાકી :- જીવને પુદ્ગલ દ્વારા વિપાક બતાવે તે પુદ્ગલવિપાકી કહેવાય. આ ૩૬ પ્રકૃતિઓ જીવને પુદ્ગલદ્વારા વિપાક બતાવે
જીવને શરીર રૂપે પરિણામ પામેલા પુદ્ગલમાં વિપાક બતાવે છે. જેમ નિર્માણ-સ્થિર વિગેરે નામકર્મ શરીરરૂપે પરિણામ પામેલા આંગોપાંગનું નિયમનપણુ, મસ્તકાદિને વિશે શુભપણું, પગઆદિને વિશે અશુભપણુ, હુવા આદિમાં અસ્થિરપણું, શરીરમાં સારા-ખરાબ વિગેરે આકારપણું થાય છે. આ રીતે આ પ્રકૃતિઓ શરીરરૂપ પુગલમાં ફળ બતાવે છે. માટે પુદ્ગલ વિપાકી કહી. પરંતુ શ્વાસોશ્વાસનામ-સ્વરનામને પુગલ વિપાકી ન કહેવી. કારણકે તે શરીર રૂપે પરિણામ પામતી નથી. હવે ચાર પ્રકારનો બંધ કહે છે. (૧) પ્રકૃતિબંધ - કર્મબંધ કરતી વખતે કર્મના દળિયાનો સ્વભાવ નક્કી થાય તે અથવા સ્થિતિ-રસ અને પ્રદેશનો સમુહ તે પ્રકૃતિબંધ. (૨) સ્થિતિબંધ :- કર્મના દળિયાનો કાળ નક્કી થવો તે સ્થિતિબંધ. (૩) રસબંધ - કર્મના દળિયામાં રસ નક્કી થાય તે રસબંધ, કષાયની સાથે
30
