________________
પલ્યોપમનું સ્વરૂપ
વડે પૃથ્વી ઉ૫૨ના દ્વીપ - સમુદ્રો મપાય છે.
(૩)બાદર અદ્ધા પલ્યોપમ :- પૂર્વોક્ત રીતથી ભરેલા (બાદર ઉદ્ઘાર પલ્યોપમ) પ્યાલાના વાલાગ્નને દ૨ સો વર્ષે એક એક વાલાગ્ન કાઢતાં જ્યારે પ્યાલો સંપૂર્ણ ખાલી થાય ત્યારે બાદર અદ્ધા પલ્યોપમ છે. તે સંખ્યાતા કોડાકોડી વર્ષ પ્રમાણ થાય છે. એવા ૧૦ ક્રોડાક્રોડી પલ્યોપમે ૧ બાદર અદ્ધા સાગરોપમ થાય છે. આ બાદર અદ્ધાનું વર્ણન સૂક્ષ્મ અહ્વા પલ્યોપમને સમજવા માટે છે.
(૪) સૂક્ષ્મ અહ્વા પલ્યોપમ :- સૂક્ષ્મ ઉદ્ધાર પલ્યોપમમાં કહ્યા પ્રમાણે ભરેલા વાલાગ્નમાંથી દર સો સો વર્ષે એક વાલાગ્ર કાઢતા જે અસંખ્યક્રોડ વર્ષ થાય તે સૂક્ષ્મ અદ્ધા પલ્યોપમ, તેવા ૧૦ ક્રોડાક્રોડ પલ્યોપમે એક સૂક્ષ્મ અદ્ધા સાગરોપમ થાય છે. આ પલ્યોપમ - સાગરોપમથી જીવોનું આયુષ્ય, કાયસ્થિતિ, કર્મસ્થિતિ, અવસર્પિણી, ઉત્સર્પિણી, પુદ્ગલપરાવર્ત, પુદ્ગલસ્થિતિ વિગેરે સર્વ મપાય છે. (૫) બાદર ક્ષેત્ર પલ્યોપમ :- ઉત્સેધ અંગુલથી ૧ યોજન પ્રમાણ કૂવામાં ૭ દિવસના જન્મેલા બાળકના વાળના અસંખ્ય કકડા કરી ઠાંસી ઠાંસીને ભરવા એ ભરેલા કૂવામાં વાલાગ્નને સ્પર્શેલા આકાશ પ્રદેશને સમયે સમયે અપહરણ કરતા જેટલો કાળ થાય તેનું નામ બાદર ક્ષેત્ર પલ્યોપમ.
આ પલ્યોપમમાં વાલાગ્રને સ્પર્શેલા આકાશ પ્રદેશનું અપહરણ કરવાનું છે અને તેના માપથી આ પલ્યોપમ બને છે.
(૬) સૂક્ષ્મ ક્ષેત્ર પલ્યોપમ :- એક યોજન પ્રમાણ વાલાગ્રંથી ભરેલા કૂવાના સ્પષ્ટ અને અસ્પૃષ્ટ (એટલે સમગ્રકુવાના) બન્ને આકાશ પ્રદેશને સમયે સમયે અપહરણ કરતા જેટલો કાળ થાય તેને સૂક્ષ્મ ક્ષેત્ર પલ્યોપમ કહેવાય છે. એક સૂક્ષ્મ ક્ષેત્ર પલ્યોપમમાં અસંખ્યાતી ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી કાળ થાય છે. આવા ૧૦ ક્રોડાક્રોડ પલ્યોપમે એક સૂક્ષ્મ ક્ષેત્ર સાગરોપમ થાય છે. આ પલ્યોપમવડે ત્રસાદિ જીવોની સંખ્યા બતાવવામાં આવી છે. આ પલ્યોપમમાં આકાશ પ્રદેશોનું જ અપહરણ કરવાનું હોવા છતાં સ્પષ્ટ અને અસ્પષ્ટ આકાશ પ્રદેશોનું વર્ણન કર્યું છે. તેમાં કેટલાક દ્રવ્યોને સ્પષ્ટ આકાશ પ્રદેશોની ઉપમાથી અને કેટલાક
jhd