________________
છવ્વીસ અભિધેયદ્વાર
પહેલા જેની સત્તા અવશ્ય હોય તે. ધ્રુવસત્તા ૧૩૦ પ્રકૃતિ છે. સત્તાના વિચ્છેદ સ્થાન સુધી જેની સત્તા અવશ્ય હોય તે ધ્રુવસત્તા જો કે સમ્યકત્વાદિ વિશિષ્ટ ગુણો પ્રાપ્ત કરે તેમ સર્વ ધ્રુવસત્તા પ્રકૃતિઓની સત્તા ક્ષય થાય. માટે વિશિષ્ટ ગુણને આશ્રયીને ક્ષય પામે તેને અધ્રુવસત્તા ન કહેવાય પરંતુ ધ્રુવસત્તા જાણવી. ૬. અધ્રુવસતા :- અનાદિ મિથ્યાત્વીને જેની સત્તા ભજનાએ હોય એટલે કે કવચિત્ હોય. અથવા ન પણ હોય તે અથવા સમક્તિ ગુણ પામ્યા પહેલા જેની સત્તા ભજનાએ હોય તે. અથવા વિશિષ્ટ ગુણ પામ્યા પહેલા જેની સત્તા ભજનાએ હોય તે. ૨૮ પ્રકૃતિ છે.
૭. ઘાતી :- જે પ્રકૃતિનો ઉદય આત્માના ગુણને હણે તે. સર્વઘાતી :- જે પ્રકૃતિ પોતાનાથી હણવાલાયક આત્માના ગુણને સંપૂર્ણપણે હણે તે. અથવા જેનો ઉદય અને ક્ષયોપશમ સાથે ન જ હોઇ શકે તે ૨૦ પ્રકૃતિ સર્વઘાતી છે.
દેશઘાતી :- જે પ્રકૃતિ પોતાનાથી હણવાલાયક આત્માના ગુણને દેશથી હણે અથવા જેનો ઉદય અને ક્ષયોપશમ સાથે હોઇ શકે એટલે કે ઉદય અને ક્ષયોપશમ વિરોધિ ન હોય તે. દેશઘાતી ૨૫ પ્રકૃતિ છે.
૮. અઘાતી :- જે પ્રકૃતિનો ઉદય આત્માના જ્ઞાનાદિ મૂળગુણને હણે નહિ પરંતુ સર્વઘાતીની સાથે ૨હે તો સર્વઘાતી જેવું ફળ આપે અને દેશઘાતીની સાથે રહે તો દેશઘાતી જેવું ફળ આપે તે અઘાતી ૭૫ પ્રકૃતિ છે.
૯. પુણ્ય :- શુભનો ઉદય તે પુણ્ય અથવા જે કર્મના ઉદયથી જીવને સુખ ઉત્પન્ન થાય, આલ્હાદ થાય, અનુકુળતા પ્રાપ્ત થાય તે. પુણ્યની ૪૨ પ્રકૃતિ છે.
:
૧૦. પાપ ઃ- અશુભનો ઉદય તે પાપ અથવા જે કર્મના ઉદયથી જીવને દુઃખ ઉત્પન્ન થાય, પ્રતિકુળતા પ્રાપ્ત થાય, કડવા રસ વાળી હોય તે પાપની ૮૨ પ્રકૃતિ છે.
૧૧. પરાવર્તમાન :- પ્રતિપક્ષ એવી પરપ્રકૃતિના બંધ, ઉદય અથવા બંધોદયને રોકીને પોતાનો બંધ, ઉદય અથવા બંધોદય બતાવે તે પરાવર્તમાન ૯૧ પ્રકૃતિ છે.
