________________
કર્મપ્રદેશની વહેંચણીના હેતુઓ
*
* કરતાં છેવટું સંઘયણના ભાગે દલિકો વધારે હોય છે.
સંસ્થાન :- મધ્યમ ૪ સંસ્થાન બંધાય ત્યારે ર૯ અથવા ૩૦ ભાગ પડે. સમચતુરસ સંસ્થાન બંધાય ત્યારે ૨૮ ભાગ પડે અને હુડકે સંસ્થાન બંધાય ત્યારે ૨૫ ભાગ પડે તેથી જેમ ભાગ વધારે તેમ દલિકો ઓછા અને ભાગ ઓછો પડે તેના ભાગમાં દલિકો વધારે હોય છે.
વર્ણ અને રસમાં - શ્વેતવર્ણ તેમજ પીતવર્ણ અને મધુરરસ – આસ્ફરસ શુભ હોવાથી પુણ્ય બંધ વખતે ૨૮,૨૯,૩૦ ભાગ પડે, શુભના દલિયા વધારે અને બાકીના વર્ષમાં તેમજ રસમાં ૨૩-૨૫ કે ભાગ પડે. ત્યારે અશુભને ભાગ વધારે તેમ દલિક ઓછા મળવાની જગ્યાએ વધારે છે. અને ભાગ ઓછા તેમ દલિક વધારે મળવાની જગ્યાએ ઓછા બતાવ્યા છે તેમાં દલિલ બેસતી નથી. જોકે વર્ણાદિમાં દરેક બંધ વખતે બધા અવાન્તર ભાગ પડે છે. તો પણ તથા સ્વભાવે પ્રાયઃ અશુભને થોડો ભાગ અને શુભને વધારે ભાગ આવે છે.
ગંધમાં - સુરભિગંધના બંધમાં ૨૮ ભાગ પડે અને દુરભિગંધના બંધમાં ૨૩-૨૫-કે ૨૬ ભાગ પડે તેથી સુરભિગંધના થોડા અને દુરભિગંધના વિશેષાધિક. .
અહીં ૨૩-૨૫-૨૬ ના બંધ વખતે દુરભિગંધ ને ઘણો ભાગ મળે છે તેથી દુરભિગંધનો વિશેષાધિક છે.
સ્પર્શમાં પણ મૃદુ - ઉષ્ણ - લઘુ- સ્નિગ્ધના બંધ સમયે ૨૮ ભાગ પડે અને કર્કશ - શીત - ગુરૂ - રૂક્ષમાં ૨૩-૨૫-૨૬ ભાગ પડે છતાં મૃદુ વિગેરે ભાગ વધારે અને કર્કશ વિગેરેને ભાગ ઓછો છે. તથા સ્વભાવે છતાં આ વિષયમાં તત્વ કેવલિ ગમ્ય.
વિહાયોગતિ - અશુભ વિહાયોગતિના બંધ વખતે ૨૮ ભાગ પડે તેથી દલિકો વધારે અને શુભ વિહાયોગતિના બંધ સમયે ૨૯ વિ. ભાગ પડે તેથી દલિકો ઓછા.
ત્રસાદિ - ત્રસ નામકર્મના બંધ વખતે ૨૫-૨૮-૨૯-૩૦ ભાગ પડે તેથી દલિકો ઓછા અને સ્થાવરના બંધ વખતે ર૩ ભાગ પડે તેથી દલિકો વધારે આ
152
