________________
(૯૧)
ब्राह्मणो ब्रह्मचर्येण, यथा शिल्पेन शिल्पकः । અન્યથા નામમાત્ર દ્રિોપદવત છે ? .
એ વચનથી એમ કહ્યું છે કે-જે બ્રહ્મચર્ય પાળે તે બ્રાહ્મણ કહેવાય. કેની પેઠે? તે કે શિલ્પીના ગુણે કરી જેમ શિલ્પી કહેવાય તેમ. તેથી જે બ્રાહ્મણમાં બ્રહ્મચર્ય ન હોય તે તેને ઇંદ્રગેપકીટ સમાન વ્યર્થ બ્રાહ્મણ જાણો.
વળી તું કહે છે કે તમે અૌચ છે, તે પણ અસત્ય છે; કારણ કે સ્નાન કરી–ફત પાણું ઢળી અકાય છની વિરાધના કરવાથી કાંઈ શીપણું થતું નથી. જે સ્નાન કર્યાથી શૌચતા પ્રાપ્ત થતી હોય તો પાણીમાં રહેલાં માછલાં સદૈવ સ્નાન જ કરે છે, તે સર્વ તારા કહેવા પ્રમાણે પવિત્ર થવાં જોઈએ; પરંતુ મનઃશુદ્ધિ વિના શૌચપણું થતું જ નથી. મનની શુદ્ધિએજ પરમ શચતા કહી છે.
श्लोक चित्तमंतर्गतं दुष्टं, तीर्थस्नानैर्न शुद्ध्यति । शतशोऽथ जलधौत, सुराभांडमिवाशुचिः ॥१॥ सत्यं शौचं तपः शौचं, शौचमिंद्रियनिग्रहः। सर्वभूतदया शौचं, जलशौचं च पंचमम् ॥२॥ चित्तं रागादिभिः क्लिष्ट-मलीकवचनैर्मुखं । जीवहिंसादिभिः कायो, गंगा तस्य पराङ्मुखी ॥३॥
ભાવાર્થ –જેનું અંતઃકરણ દુષ્ટ છે તે પુરૂષ જેવી રીતે હજાર વખત જળથી ધોવાવડે મદિરાનું પાત્ર શુદ્ધ થતું નથી તેવી જ રીતે સ્નાનથી શુદ્ધ થતો નથી. વળી પ્રથમ સત્યરૂપ શૌચ, બીજું તારૂપ શાચ, ત્રીજું ઇન્દ્રિયના નિગ્રહરૂપ શૌચ, ચોથું સર્વભૂતપર દયારૂપ શૌચ અને જળશાચ તે છેવટનું પાંચમું શૌચ છે. વળી જેનું ચિત્ત રાગાદિકે કરી કિલર છે,
