________________
યુગદિવાકર શ્રી ધર્મસૂરિશ્વરજીને કચ્છમાં ચરેલ અનુભવઃજ્યારે યુગદિવાકર પૂજ્ય શ્રી ધર્મસૂરિશ્વરજી મહારાજ કચ્છયાત્રાએ આવેલાં ત્યારે તેમને જે રમુજી રસપ્રદ અનુભવ થયેલો તે તેમની જ નોંધ મુજબ :- જયા૨ે તેઓ પલાસવા પધાર્યા. અને ત્યાંથી ગાગોદર થઇને કટારિયાતીર્થ તરફ જતાં હતાં ત્યારે ગાગોદરના ભાઇઓએ પૂજ્યશ્રીને જણાવ્યું હતું કે, ‘“આપને અહીંથી કટારિયા જ જવું જોઇએ. કેમકે માર્ગમાં કોઇ જૈન વસ્તીનું ગામ નથી.’' આથી શ્રી ધર્મસૂરિશ્વરજી મહારાજ કટારિયાના લક્ષ્યથી જ વિહાર માટે નીસર્યા હતા. પણ અધવચ્ચે આવ્યાં ત્યાં એક ખેતરમાંથી ગામઠી લઢણમાં કોઇ ખેડૂતે બૂમ મારી “મહારાજ ! અમને ટાળીને ક્યાં ચાલ્યાં ? અમારા ગામ ચાલો અમેય જૈન છીએ.’’
શ્રમણ સમૂહમાં સૌથી આગળ શ્રી ધર્મસૂરિશ્વરજીની ટૂકડી હતી. તેઓ આશ્ચર્યપૂર્વક અવાજની દિશા તરફ જોઇ રહ્યાં. ત્યાં તો પેલો ખેડૂત જેવો લાગતો ભાઇ પૂજ્યશ્રીની નિકટ આવીને નમી રહ્યો. પૂજ્યશ્રીએ પુછ્યું, “અહીં જૈનોનું ગામ ક્યાંથી ? ગાગોદરમાં તો અમને સ્પષ્ટ જણાવ્યું હતું કે હવે જૈન વસતિ કટારિયામાં જ મળશે.’
""
પેલો ભોળો ખેડૂત બોલ્યો, “ઇ જ તો વાંધો છે બાપુ અમે ઓસવાલ જૈનો છીએ અમારો ધંધો ખેડૂતનો છે. એટલે ઇ ઉજળિયાત કોમના માણહ અમને જૈન નથી ગણતા. દરેક મહારાજને બાર્યો બાર્ય કટારિયા મોકલી દે છે. હવે તમે તો અમારા ગામ હાલો.''
એની ભાવના જોઇ પૂજ્યશ્રીએ હા ભણી, તમામ શ્રમણો નિર્ધારિત લક્ષ્ય મોકૂફ રાખી ખેડૂતે દર્શાવેલ નવા ગામે આવ્યા. એ ગામ હતું થોરિયાવી. એ ભદ્રિક જૈને ગામમાં દાંડી પિટાવીને તમામ વાણિયાને બીજે દિવસે ખેતી બંધ રાખવાની જાહેરાત કરાવી. એ લોકોએ પૂજ્યશ્રીને બીજે દિવસે ફરજીયાત રોકવા ‘છમછરી’ (સંવચ્છરી) નો કાર્યક્રમ ઘડી કાઢ્યો. એ સહુ સાથે મળી પૂજ્યશ્રી પાસે આવ્યા. ને વાત રજૂ કરી. પૂજ્યશ્રી તો આશ્ચર્યચકિત થઇ ગયા કે અત્યારે પોષ માસમાં ‘છમછરી’ ક્યાંથી આવે ? જરા ઊંડાણથી પૂછતા રહસ્ય સમજાયું કે વર્ષોબાદ ગુરુમહારાજ આવ્યા હોવાથી ખેતીના ધંધા બંધ રાખીને એકત્ર થવાપૂર્વક જમણ કરવું (સાધાર્મિક વાત્સલ્ય કરવું) તે એમને મન
*>
‘છમછી’ હતી !
૧
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ – એક દૃષ્ટિપાત
''
f 37713.
V