________________
૪. પ્રાચીન કાળની રાજધાનીઓ પહાડી પર વધારે સુરક્ષિત લેખાતી હતી. કંડપુર પણ ગણરાજ્યની રાજધાનીનું શહેર હતું એટલે પહાડી ઉપર હોય એ શકય છે.
છે. ક્ષત્રિયકુંડ અને નદી વગેરે આવશ્યક નિર્યુક્તિ ની ટીકામાં પાઠ છે કે, જ્ઞાતખંડ ઉદ્યાનથી કમરગ્રામ જવાના બે રસ્તા હતા. એક રસ્તો ૨૯ પાણીમાં થઈને નીકળતો હતો અને બીજે રસ્તે કેરી જમીન પર ચાલીને જવાનું હતું. આથી કુડપુરની પાસે નદી હતી એમ માની શકાય છે. આ નદીનું નામ મળતું નથી તેમજ તેમાં બારે માસ પાણું વહેતું કે નહીં તે જાણવાનું કંઈ સાધન નથી. તેમાં કાર્તિક માસમાં પાણી વહેતું હતું એમ તે વર્ણન પરથી જાણી શકાય છે. આ નદી એવી રીતે ઊભી પડી હતી કે, થડા વધુ ચકો લઈએ તે તેને છોડીને પણ સીધા કમરગામ જઈ શકાય તેમ હતું.
નદીને સામે કાંઠે ગામ હોય તે નદીને આળચવી જ પડે પરંતુ નદીને આ કાંઠે જ ગામ હોય અને નદી પાણ વળાંક ખાઈ આગળ વધી વચમાં આવી રહીજે વળાંક લઈ પછી અલી જતી હોય ત્યારે નદીને કિનારે કિનારે સ્થળમાર્ગે ચાલી સામે ગામ પહોંચી જવાય. આ રીતે નહી હોય ત્યારે તેને ઓળંગવાની જરૂર રહેતી નથી
આવા વાળાં પહાડી નદીમાં વિશેષ હોય છે. ચાણસમા અને પિંપર, લકવાડ અને ક્ષત્રિયકુંડ, આપાને બંગલ અને કાલીકાંકર તથા બેતુર બદાર અને એલીચર
