________________
જેને ઈતિહાસની ઝલક વિચારણિ ગ્રંથમાં સમરાહે વિ. સં. ૧૩૭૧માં શત્રુજ્યને જે ઉદ્ધાર કર્યો હતો, એને ઉલ્લેખ મળે છે. તેથી વિક્રમની ૧૪ સદીની છેલ્લી પચ્ચીશીમાં આ ગ્રંથની રચના થઈ હતી, એમ માનવામાં કશી હરક્ત નથી. આ પ્રબંધમાં એક પ્રાચીન પ્રાકૃત ગાથા ઉદ્ધત કરવામાં આવી છે. એમાં લખ્યું છે કે વિક્રમ સંવત ૧૮પમાં હરિભદ્રસૂરિને સ્વર્ગવાસ થયો હતો. ગાથા આ પ્રમાણે છે –
पंचसए पणसीए विक्कमकालाउ झत्ति अत्थमिओ । हरिभद्दसूरि-सूरो भवियाणं दिसउ कल्लाणं ।।
અર્થાત–વિક્રમ સંવત ૧૮પમાં અસ્ત (સ્વર્ગસ્થ) થયેલા હરિભદ્રસૂરિરૂપ સુર્ય ભવ્ય જનોને કલ્યાણ આપે. .........
પ્રદ્યુમ્નસૂરિએ પિતાના વિચારસારપ્રકરણમાં અને સમયસુંદર ગણએ પોતે સંગ્રહેલ ગાથાસહસ્ત્રી નામના પ્રબંધમાં પણ આ ગાથા ઉદ્ધત કરી છે. વળી, આ ગાથાને જ ભાવ લઈને કુલમંડનસૂરિએ (વિક્રમની ૧૫મી સદીને પૂર્વાર્ધ) વિચારામૃતસંગ્રહમાં, તથા ધર્મસાગર ઉપાધ્યાયે (વિક્રમને ૧૭મી સદીના પૂર્વાર્ધમાં વિદ્યમાન) તપાગચ્છગુર્નાવલીમાં લખ્યું છે કે મહાવીર નિર્વાણ પછી ૧૦૫૫ વર્ષે હરિભદ્રસૂરિને સ્વર્ગવાસ થયો હતો. (વીરનિર્વાણ પછી ૪૭૦ વર્ષે વિક્રમ સંવત શરૂ થયે; અને વિ. સં. ૧૮પમાં હરિભદ્રસૂરિને સ્વર્ગવાસ થયે. એટલે ૪૭૦+૫૮૫=૧૦૫૫ મહાવીર નિર્વાણુ સંવતમાં તેઓ સ્વર્ગવાસી થયા.)
મુનિસુંદરસૂરિએ તપાગચ્છની જે પદ્યબદ્ધ ગુર્નાવલી (સંવત ૧૪૬૬) રચી છે, તેમાં તેમણે હરિભદ્રસૂરિને માનદેવસૂરિ (બીજા)ના મિત્ર કહ્યા છે. પટ્ટાવલીઓની ગણના અને માન્યતા મુજબ આ માનદેવને સમય વિક્રમની છઠ્ઠી શતાબ્દીને લેખવામાં આવે છે. તેથી આ ઉલ્લેખ પણ હરિભદ્રસૂરિને જે સમય ઉપરની ગાથામાં જણાવ્યો છે તેની સાથે મળતો આવે છે. આ રીતે આ બધા ગ્રંયકારોને મતે હરિભદ્રસૂરિને.
