________________
શતક ૧ ૩.
( ૧૫૭ ) ગાતમસ્વામી પૂછે છે, હે ભગવન, જે નારકીના જીવેા છે, તેમને પ્રાણાતિપાત ક્રિયા લાગે ?
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે, હે ગાતમ, તે નારકીના જીવોને પ્રાણાતિપાતની ક્રિયા લાગે છે.
ગોતમ પુછે છે, હે ભગવન, ત્યારે તે સ્પર્શ કરેલી લાગે કે સ્પર્શ વગરની લાગે ?
યાવત્ નિયમથી તે છ દિશાએ ક્રિયા લાગે ઇત્યાદિ કહેવું. ગેતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, તે નારકીને કરેલી ક્રિયા લાગે કે ન કરેલી ક્રિયા લાગે ?
અહિં આનુપૂર્વી સુધી પ્રથમ પ્રમાણે પ્રશ્નોત્તર સમજવા.
અહિં નારકીને માટે જે કહેવામાં આવ્યું તે પ્રમાણે અસુર વગેરેના સંબધમાં સમજવું. તેમાં એકેદ્રિય જીવા ન લેવાં. કારણ કે, તે એકત્રિય જૈવાના સબધમાં બીજી રીતે કહેલું છે. તે એકેદ્રિય જીવાને નિર્વ્યાઘાતપણે છ દિશા અને વ્યાઘાતપણે કાઇવાર ત્રણ દિશા, કોઇવાર ચાર અને ફાઇવાર પાંચ દિશા એમ સમજી લેવુ.
તેમજ પ્રાણાતિપાત એટલે હિંસા, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહ અને ક્રોધથી લઇને મિથ્યાદન શૈલ્ય સુધીના અઢાર પાપસ્થાન ચાવીશ દંડકે કહેવા. તે અઢાર પાપસ્થાન આ પ્રમાણે—૧ જીવહિંસા ર મૃષાવાદ–અસત્ય ભાષણ, ૩ અદત્તાદાન–ચારી, ૪ મૈથુન, ૫ પરિગ્રહ, ૬ માન, ૭ માયા, ૮ લેાભ, ૯ રાગ એટલે જેમાં માયા તથા લોભનો સ્વભાવ સ્પષ્ટ દેખાય નહીં તેવું માત્ર આસકિતરૂપ પ્રેમ, ૧૦ દ્વેષ એટલે જેમાં ક્રોધ અને માનનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ દેખાય નહિ, તેવું માત્ર અપ્રીતિ, ૧૧ લહ–કે કાશ, ૧૨ અભ્યાખ્યાન એટલે બીજાના અછતા દાષ કહેવા, ૧૩ વૈશુન્ય એટલે છુપી રીતે અછતા દાષ કહેવા, ૧૪ પરપરવાદ એટલે બીજાના ગુણ દોષ કહેવા ૧૫ અતિ રિત મોહનીય કર્મના ઉદયથી ચિત્તમાં ઉગ થવા, તે અતિ અને તેના ફળરૂપે વિષયેામાં માહનીયના ઉદયથી ચિત્તની પ્રસન્નતા, તે રતિ ૧૭ માયા, મૃષા એટલે ત્રીજો કષાય અને બીજો આય તે બ ંનેના સચૈાગ. આ ઉપરથી સર્વ પ્રકારના સચો ગ્રહણ કરી લેવા અથવા વેષ કે ભાષા ફેરવીને બીજાને છેતરવું તે પણ માયાતૃષા કહેવાય છે, અને ૧૮ મિથ્યાદર્શન શય એટલે શયની જેમ વિવિધ
