________________
શતક ૧ લું
( ૧૪૩ )
“પહેલી તથા બીજી પૃથ્વીને વિષે કાપાત લેશ્યા છે, ત્રીજી વાલુકાપ્રભા પૃથ્વીના ઉપરને પાથડે કાપાત લેશ્યા અને નીચેને પાથડે નીલ લેશ્યા હોય છે, ચોથી પૃથ્વીને વિષે એકલી નીલ શ્યાજ હોય છે, પાંચમી પૃથ્વીને વિષે મિશ્ર લેશ્યા એટલે નીલ તથા કૃષ્ણ લેશ્યા હોય છે; છઠ્ઠી પૃથ્વીને વિષે એલી કૃષ્ણ વેશ્યા હોય છે અને સાતમી પૃથ્વીને વિષે પરમ કૃણ લેશ્યા હોય છે. ” અહિં નારકીને અધિકાર સંપૂર્ણ થાય છે.
હવે ભવનપતિને અધિકાર કહે છે. ગતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે, હે ભગવન, જે અસુરકુમારના ચોસઠ લાખ આવાસ–ભુવનો છે, તે પ્રત્યેક આવાસ–ભુવનને વિષે તેમની સ્થિતિસ્થાન (આયુષ્યના વિભાગ) કેટલા કહેલા છે?
ભગવાન કહે છે, હે ગતમ, તે અસુરકુમારની સ્થિતિસ્થાન અસંખ્યાતા કહેલા છે અને તેમની જઘન્ય સ્થિતિ નારકીની જેમ સમજવાની છે; તેમાં એટલું વિશેષ છે કે, અસુરકુમારના પ્રતિલોમ ભાંગા સમજવા એટલે તે તેનાથી ઉલટી રીતે લેવા. જેમ કે, નારકીને માટે ક્રોધ, માન, માયા અને લોભને ક્રમ લેવાય છે, તેમ અસુરકુમારેને માટે લેભ, માયા, માન અને ક્રોધ એ ક્રમ લેવો; કારણ કે, દેવતાઓ પ્રાયે કરીને લાભનો ઉપયોગ કરનારા હોય છે તેથી સર્વે પણ અસુરકુમારો લોભને ઉપયોગ કરનારા હોય છે. જે દ્વિક સંયેાગ લઈએ તે લાભને ઉપયોગ કરવામાં બહુ વચન જ આવે અને માયાના ઉપયોગમાં એક વચન અને બહુ વચન આવે, એટલે બે ભાંગા થાય. તેથી એકંદર સત્યાવીશ ભાંગા કરવા. વિશેષમાં એટલું છે કે, તેમનું નાનાત્વ એટલે વિવિધપણું જાણવું, એટલે નારકી અને અસુર કુમારને પરસ્પર વિવિધપણું જાણી પ્રશ્નના અને ઉત્તરના સૂત્રે ભણવા. તે નારકી અને અસુરેને સંઘયણું, સંસ્થાન અને વેશ્યાના સૂત્રની અંદર સમજી લેવા.
અસુર કુમારના સંબંધમાં જેમ કહ્યું તે પ્રમાણે સ્વનિત કુમાર સુધી સમજી લેવું.
હવે પૃથ્વીકાયને અધિકાર કહે છે. ' ગતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે, હે ભગવન, પૃથ્વીકાય જીવોના જે અસં. ખ્યાતા લાખ આવાસ છે, તે પ્રત્યેક પૃથ્વીકાય–આવાસમાં પૃથ્વીકાય જીવોના કેટલા સ્થિતિ સ્થાન કહેલા છે?
