________________
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
( ૨ )
ગાતમ સ્વામી પુછે છે. સરખી ક્રિયાવાળા છે કે નહીં?
હું ભગવન્, જે મનુષ્ય જીવે છે તે સર્વે
ભગવાન્ કહે છે. હું ગાતમ, એ અર્થ ઘટતા નથી.
ગાતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન, શા કારણથી એ અથ ઘટતા નથી? ભગવાન્ કહે છે. હે ગૈાતમ. તે મનુષ્યે સમ્યગ્દષ્ટિ, મિથ્યાદષ્ટિ અને સભ્યમિથ્યાદષ્ટિ, એમ ત્રણુ પ્રકારના કહેલા છે. તેએમાં જે સમ્યગ્દૃષ્ટિ છે, તે સયત, અસયત અને સયતા—સયત એમ ત્રણ પ્રકારના કહેલા છે. તેઓમાં જે સયત છે, તે સરાગસયત અને વીતરાગસયત એમ બે પ્રકારના કહેલા છે. જેમના કષાય ક્ષીણ થયા નથી તેમ શાંત થયા નથી તે સરાગસયત અને જેમના કષાય ક્ષીણ થયા છે અને શાંત થયા છે, તે વીતરાગસયત કહેવાય છે. તેમાં જે વીતરાગસયત છે, તેને કાઈ જાતની ક્રિયા હૈાતી નથી, તેથી તે અક્રિય છે. જેએ સરાગસયત છે, તે પ્રમત્તસયત અને અપ્રમત્તસયત એમ બે પ્રકારના કહેલા છે. તેમાં જે અપ્રમત્તસયત છે. તેઓને એક માયાપ્રત્યયા ક્રિયા હાય છે. કારણ કે, તે કદાચિત્ ઉદ્ગાહના રક્ષણને અર્થે પ્રવર્તે છે, એટલે તેમના કષાય ક્ષીણ થચેલા હેાતા નથી. અને જે પ્રમત્તસંયત છે, તેમને આરભિકી અને માયા પ્રત્યયિકા એ બે ક્રિયા હૈાય છે, કારણ કે, તેમને સ` પ્રમત્તપણાનો યાગ આરભ રૂપ હેાવાથી આભિકી ક્રિયા લાગે છે અને કષાય ક્ષીણુ ન થવાથી માયાપ્રત્યયિકી ક્રિયા લાગે છે.
પ્રથમ સૂત્રમાં જે સયતાસયત
કહેલા છે. તેમને આરંભિકી, પારિગ્રાહિકી અને માયાપ્રત્યયિકી એ ત્રણ ક્રિયા લાગે છે, અને જે અસયત છે તેમને મિથ્યાદર્શનપ્રયિકી શિવાય ખાકીની ચાર ક્રિયાએ લાગે છે. અને જે મિથ્યાદષ્ટિ તથા સભ્યમિથ્યાદષ્ટિ છે, તે ખનેને પાંચ ક્રિયા
.
લાગે છે. હે ગૈાતમ, જે વાનવ્યંતર, જયોતિક અને વૈમાનિક દેવતાએ છે, કદાચિત્ કવળ–આહારવડે આહાર કરે છે, કારણ કે, ‘ તેમના આહાર અ।મનો છે, ' એવું વચન છે. અને જે અપશરીરવાળા છે, તે વારંવાર ખાળકની જેમ અલ્પ આહાર કરે છે. જે અપ શરીરવાળા સમૂર્ણિમ મનુષ્યા છે, તેમને વારંવાર આહાર કરવાને સંભવ છે અને જે પૂર્વોત્પન્ન છે, તેમને તારૂણ્ય વયને લઇને સ’મૂર્છિમની અપેક્ષાએ શુદ્ધ વર્ષોં વગેરે સમજી લેવા. ૧ વનવતર, જયેતિક અને વૈમાનિક દેવતાઓના મહા શરીર તથા અરૂપ શરીર પેાતાની અવગાહનાને અનુસારે જાણી લેવા અસુરકુમારામાં જે