________________
क्रोध-बीजा प्रत्ये तीव्र-उग्र परिणामना कारणे मुखादि अवयवो तपाववा तेने क्रोध कहेवामां आवे छे, तेथी कोईना परत्वे गुस्सो थाय, रोष आवे अने आर्तध्यान थाय तेमज तेने अंगे हिंसादि कार्यमां पण प्रवर्ते.
मान - प्राप्त अथवा अप्राप्त वस्तुनो अहंकार ते मान. तेनाथी पोताना ज्ञातपणानं, वाणिज्य-विचक्षणता आदिनुं अभिमान करे, धर्मकरणी न करे अने पोतानी प्रतिष्ठा साचवी राखवा अनेक प्रकारनां आरंभसमारंभ करवापूर्वक आर्तध्यान करे.
माया-गुप्तपणे स्वार्थवृत्ति सिद्ध करवानी वांछा ते माया. तेथी कपट, छतरपीडी करी बीजाने वंचे, तेने मूझवे, तेनो अयोग्य लाभ ले अने ए प्रमाणे वर्तन करी रत्नचिंतामणि सरखो मानव भव कोडीनी प्राप्ति माटे एळे गुमावे.
लोभ- धनादि संपत्ति एकठी करी संग्रह करी राखवानी मनोवृत्ति ते लोभ. तेथी अहोनिश परिग्रह वधारवामां, विशेष ने विशेष संपत्ति मेळववामां लयलीन रही धर्मकरणी भूली जाय.
निद्रा- रातदिवस निद्रा लेवामां व्यतीत करे, अथवा समय मळे तो बीजानी निंदा करवामां प्रवृत्त थाय पण धर्मकृत्य न करे.
विकथा-जेनाथी आत्माने कंई पण लाभ न थाय तेवी कथा-वार्ता ते विकथा. विकथा करनार प्राणी नथी जाणतो के पुन्ययोगे हुं मनुष्यपणुं पाम्यो छु अने फोगट विकथा करीश तो धर्मकरणी विना मानवजन्म निष्फळ जशे. यथारुचि खाई-पीने फोगट गामगपाटा मारवा ते ज तेने प्रियकर थई पड़े छे. विकथा चार प्रकारनी छे-राजकथा, देशकथा, स्त्रीकथा अने भक्तकथा. अत्यारे प्रवर्तती स्थिति तपासशुं तो मानवीनो मोटो भाग विकथा करवामां अथवा तो तेने पुष्टि आपतां वर्तमानपत्रो वांचवामां व्यतीत थाय छे, जे खरखर शोचनीय छे. मानवे पोतानी पळे-पळनो सदुपयोग करतां शीखवू जोइए एटला ज खातर भगवान श्रीमहावीरे श्रीगौतमस्वामीने का हतुं के – 'समयं गोयम ! मा पमायए' अर्थात् हे गौतम ! तुं एक समय मात्र पण प्रमाद करीश नहिं.
राजकथा- अमुक देशनो राजा महाशूरवीर छे, तेणे सिंहने एकले हाथे मारी नांख्यो, तेनी घोडेस्वारी जोई होय तो भलभलाने आश्चर्य उत्पन्न थाय. तेनी पासे हाथी, घोडा तथा पायदळनी संख्या विपुल छे. तेना आभूषणो लाखोनी किंमतना छे. तेनो राज्यभंडार अखूट खजानाथी भरपूर छे. ते स्वभावनो अत्यंत क्रूर छे इत्यादि कथा ते राजकथा. - देशकथा – अमुक देशमा घणी ऋद्धिसंपत्ति छे. लोको घणा ज सुखी अने विलासी छे. ते देशमां भोलविलासनां साधनो, बाग-बगीचा विगेरे घणां ज छे. आ उपरांत पृथ्वी पण रसाळ होवाथी विधविध प्रकारनां धान्यो अने फळो प्राप्त थाय छे. ते देशमां गामडाओ सुशोभित, पहेरवेश सुंदर अने खानपान मिष्ट अने रोचक छे इत्यादि वातो करवामां वखत गुमावे अने धर्मकरणी न करे ते देशकथा. स्त्रीकथा - स्त्रीओ संबंधी विधविध वार्तालाप करी तेना गुणदोष, पृथक्करण कर्या करे.
श्रीगच्छाचार-पयन्ना-१७