________________
આમુખ
તત્વાર્થસૂત્ર એ સર્વ જેમાં માન્ય ગ્રંથ છે. એના કર્તા ભગવાન ઉમાસ્વાતિ જૈન તત્વજ્ઞાનના મહાન સંગ્રહકાર ગણાય છે. કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્યશ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી મહારાજે સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસનની વૃત્તિમાં “મારા સંહીતા: ” એમ કહીને એમની ઘણી તારીફ કરી છે. આ તત્વાર્થસત્રને ઘણે આધાર આ પુસ્તિકાની રચના કરતાં લેવામાં આવે છે. આ વાત પુસ્તિકાને અંતે આપેલા પરિશિષ્ટથી સમજી શકાય તેમ છે. તત્ત્વાર્થસૂત્રના પં. સુખલાલજીકૃત ગુજરાતી વિવેચનને પણ આમાં કવચિત્ ઉપયોગ કરવામાં આ જણાય છે. તે ઉપરાંત બીજા પણ ગ્રંથને આધાર લઈને આ લખાણ તયાર કરવા માટે લેખકે સારે પરિશ્રમ લીધે છે.
છતાં કેટલાંક કારણોને લીધે તેમાં અમુક ક્ષતિઓ આવી ગઈ છે તે વિષ ધ્યાન ખેંચવું જરૂરી જણાય છે. જેમકે – - પૃ. ૩ ઉપર સૂત્ર ચોથું અને તેનું વિવેચન શાસ્ત્રીય જણાતું નથી, લેખકે તત્વાર્થની સિદ્ધસેનગણિકૃત ટીકાનું પરિશીલન કર્યું હોત તો આમ ન બનત. ટીકા વિચારતાં આમ ગ્ય જણાય છે. જે–
પદાર્થના બે અંશ છે દ્રવ્ય અને પર્યાય તેમાં ગુણપર્યાને આધારભૂત જે સ્થાયી અશ તે “દ્રવ્ય” કહેવાય છે અને એના પરિણામે “પર્યાય' કહેવાય છે. દ્રવ્ય પરિણુમિ છે અને
