________________
:૨૦:
આત્મવાદ :
જોવાને મે' તે લાકડાના ઝીણામાં ઝીણેા ચૂરા કરાત્મ્યા ને તેમાં ખૂબ તપાસ કરી પણ અગ્નિ મળ્યે નહિ. જ્યારે આંખથી દેખી શકાય તેવા સપદાર્થોં પણ આ રીતે દેખાતા નથી તે હે નૃપ ! ચક્ષુથી ન જોઇ શકાય તેવા અરૂપી આત્મા તને ન . દેખાય તેમાં શું? જેમ પરસ્પર ઘસવાથી અણુમાં અગ્નિ ઉત્પન્ન થાય છે ને દેખાય છે તેમ આત્મા પણુ જ્ઞાનધ્યાન— ક્રિયાકાંડ વગેરેના સતત ઘર્ષણુ ચાલે એટલે ક્રિન્ય પ્રકાશમાં દિવ્ય ચક્ષુથી સાક્ષાત્ દેખાય છે.
''
વજનમાં ફેર ન પડવાથી આત્મા નથી તે અસત્ય— રાજન્ ! જીવતા શરીરનુ ને મૃત શરીરનું સમાન વજન થવાથી આત્મા નામના કાઇ પદાર્થ નથી એમ તે માની લીધું, પણ એક ખરની કેથળી ખાલી ને પવનથી ભરેલીનુ વજન કરી જો તે તે પણ સમાન થશે. એટલે શુ' ખાલી ને પવન ભરેલી કાથની સરખી માની શકાશે? ભરેલીમાં પવન નથી એમ કહી શકાશે ? ’
વજન એ શું છે? ને તે કાનામાં રહે છે ? એ સમજાયાથી તને લાગશે કે આવી રીતે આત્મા નથી એમ માનવું અયુક્ત છે. ”
ઃઃ
“ વજન (ગુરુત્વ ) એ એક પુદ્ગલના ગુણુ છે. તેના સમાવેશ સ્પર્શમાં થાય છે. સ્પર્શના આઠ પ્રકાર છે. શીત-ઊષ્ણુ, સ્નિગ્ધ-રુક્ષ, મૃદુ-ખર, લઘુ-ગુરુ. આ આઠે સ્પર્શી પુદ્ગલમાં રહે છે. પુગલે પણ આ પ્રકારના છે. ૧ઔદારિક વૈક્રિય
૧. મનુષ્યના અને તિચના શરીરમાં વપરાતા જે પુદ્દગલા તે ઔદ્રારિક ૨. દેવ, નારક વગેરેના શરીરમાં ઉપયોગી પુદ્ગલા તે વૈક્રિય ૩. ચૌદપૂર મુનિ આહારક લબ્ધિથી શ્રી વલી ભગવ'તને પ્રશ્ન પૂછ્યા માટે જે શરીર કરે, તેમાં ઉપયોગી જે પુદ્ગલે તે આહારક.
