________________
"ऋजु वर्तमानक्षणस्थायि पर्यायमात्रं प्राधान्यतः सूत्रयन्नभिप्राय ऋजुसूत्रः।"
અર્થાત્ -ઋજુ વર્તમાન ક્ષણ સ્થાયિ પર્યાયને જ મુખ્યપણે જે ઈચ્છ, ગ્રહણ કરે તે "જુસૂત્ર" કહેવાય છે.
"શ્રી અનુયોગદ્વાર" માં 28જુસૂત્રનયની નિયુક્તિ એટલે વ્યુત્પત્તિમાં પણ કહ્યું છે કે“पच्चुप्पन्नगाही ऊज्जुसुओ णयविही मुणेयव्यो ।”
વ્યુત્પન્નગ્રાહી-વર્તમાનને ગ્રહણ કરનારો તે રજુસૂત્ર નથવિધિ જાણવો.
આ નય ભૂતકાળમાં વર્તતા પદાર્થોના કે ભવિષ્યકાળમાં વર્તતા પદાર્થોના વિચાર કરતો નથી. કિન્તુ કેવલ વર્તમાન કાલમાં વર્તતા પદાર્થોનો વિચાર કરે છે. તેમાં પણ પોતાને અનુરૂપ જે વિચાર હોય તે કરે છે, પરંતુ પારકો વિચાર કરતો
નથી.
એનયનું મંતવ્ય એવા પ્રકારનું છે કે-વર્તમાન-કાલીન વસ્તુ જ વિદ્યમાન છે, સત્ છે. ભૂતકાલીન વસ્તુ કે ભવિષ્યકાલીન વસ્તુ વર્તમાનકાલમાં વિદ્યમાન નથી જ તેથી કરીને આ નય વર્તમાનકાલીન સ્વકીય વસ્તુને જ સતુ માને છે. ભૂતકાલીન ભવિષ્ય-કાલીન અને પરકીય વસ્તુને સત્ માનતો નથી. જેમકેભૂતકાળમાં કોઈ રાજા, મહારાજા કે પ્રધાન હોય, અથવા ભવિષ્યકાળમાં કોઈ રાજા, મહારાજા કે પ્રધાન થવાનો હોય તો તેને આ સૂત્ર નય રાજા, મહારાજા કે પ્રધાન કહેતો નથી.
42
