________________
૨૭
स्पर्शरसगन्धवर्णशब्दास्तदर्याः ||२०||
અથ—(સ્પર્શરાખવીશા:) સ્પર્શી, રસ, ગન્ધ, હું અને શબ્દ એ પાંચ (ત†:) તે પાંચ ઇન્દ્રિયાના વિષય છે, સ્પર્શનઇન્દ્રિયના વિષય સ્પર્શ એટલે અડકવુ' છે. રસનાઇન્દ્રિયના વિષય રસ અથવા સ્વાદ લેવા છે. ઘ્રાણુઇન્દ્રિયના વિષય ગન્ધ (સુગન્ધ, દુર્ગન્ધ)ના છે. નેત્રછાન્દ્રયના વિષય વર્ણ (રગ) છે અને શ્રાત્રઇન્દ્રિયના વિષય શબ્દાનું સાંભળવુ તે છે. ૨૦. श्रुतमनिन्द्रियस्य ॥२१॥
અર્થ--(અનિન્દ્રિયસ્ય) મનના વિષય (શ્રુતમ્) શ્રુતજ્ઞા નગાચર પદાર્થ છે.
वनस्पत्यन्तानामेकम् ॥२२॥
અર્થ—(વનસ્પયન્તાનામ) જેને “તમાં વનસ્પતિકાય છે એવા જીવાને અર્થાત્ પૃથિવીકાય, અપકાય, તેજાય, વાયુકાય અને વનસ્પતિકાય એ પાંચે કાયના જીવાને (મ) એક સ્પર્શનઇન્દ્રિયજ છે એટલે એ પાંચ કાચના જીવા એકમાત્ર સ્પર્શનઇન્દ્રિયના ધારક એકેન્દ્રિય જીવ ( સ્માવરજીવ) છે. ૧૨.
૧ શીત, ઉષ્ણુ, રૂક્ષ, સચિષ્ણુ, ઢઢાર, કામળ, હલકા, ભારે, એ આઠે જે ઇન્દ્રિયથી જશુાય, તેને સ્પર્શનન્દ્રિય કહે છે. • તીખું, કડવું, કસાયલું, ખાટું અને મીઠુ એ પાંચ જે ઇન્દ્રિયથી જશુાય તેને રસનાઈન્દ્રિય કહે છે. રૂ ધાળું, પીળું, વાદળી, વાલ, કાળુ' એ પાંચ જે ઇન્દ્રિયથી જલ્યુાય, તેને નેત્રષ્ટન્દ્રિય કહે છે.
