________________
૭૨
નય પ્રદીપ વિશેષ રહિત શુદ્ધ વસ્તુને અનુભવ કરતો જે જ્ઞાનવિશેષ, તે સંગ્રહતા વડે કરી કહેવાય છે. આ સંગ્રહના બે ભેદ છે –(૧) પર સંગ્રહ અને (૨) અપર સંગ્રહ.
= પરસંગ્રહનું લક્ષણ સંપૂર્ણ વિશેષમાં ઉદાસીનતા ભજત સત્તામાત્ર શુદ્ધ દ્રવ્યને જે માને, તે પર સંગ્રહ, જેમકે વિશ્વ એક છે,–અભેદપણે સત હોવાથી. અહીંઆ સત એ જ્ઞાનરૂપ સામાન્ય હેતુજનિત “સત્તાના અભેદને લઈને વિશ્વની એકરૂપતા ગ્રહણ કરી.
પરસંગ્રહાભાસ લક્ષણ–વિશેષમાત્રનો નિષેધ કરી સત્તાદ્વૈત (સત્તા સિવાય બીજું કાંઈ નહિં, એકાંત સત્તા સામાન્ય) ને સ્વીકારનાર તે પર સંગ્રહાભાસ. - જેમકે “સત્તા માત્ર જ તત્ત્વ છે ( બીજું કાંઈ તત્ત્વ જ નથી), સત્તાથી અલગ એવા વિશેષ નહીં દેખાતા હોવાથી. એમ માનનારા બધાં અદ્વૈતથયેલ અર્થ, કારણ કે નહિ તે “નિરોષે દિ સામાન્ય મવેત્ હાવિષાણવન્ ”
=આ મહા સામાન્ય પણ કહેવાય છે, મહાસામાન્ય એક જ છે, અને જે “સત્વ' (વસ્તુનું હોવાપણું) તે છે. વસ્તુ હેય (સપ હોય) તે પછી તેનાં “નાસ્તિત્વ', “ દ્રવ્યત્વ', “પ્રમેયત્વ
ગુણત્વ” “કર્મવ” એ આદિપ બીજાં અપર અથવા અવાંતર સામાન્ય થાય. અથવા–
સત (સત્વ એક હેવાથી મહાસામાન્ય)
દ્રવ્યત્વ ગુણત્વ પ્રમેયત્વ પર્યાયત્વ સ્વભાવત્વ વસ્તૃત્વ (અવાંતર સામાન્ય). ઈત્યાદિ.
