________________
નય પ્રદીપ તેથી વિપરીત તે વિકલાદેશ ભંગ, અર્થાત કેમ કરીને (ધર્મ–ધમીના) ભેદને મુખ્ય કરીને, અથવા (ધર્મ-ધમીના) ભેદને ઉપચાર કરીને, વસ્તુનું પ્રતિપાદન કરે, તે વિક્લાદેશ ભંગ અથવા નય,
પુનઃ કાલાદિ આઠ શું? તો કે (૧) કાલ, (ર) આત્મસ્વરૂપ, (૩) અર્થ, (૪) સંબંધ, (૫) ઉપકાર, (૬) ગુણિ દેશ, (૭) સંસર્ગ અને (૮) શબ્દ, એ આઠ. એ આઠને સંગ્રહ બતાવનાર આ લેાક છે :–
- ક્રમે કરીને અને યુગપત (એક સમયે, એક સાથે)એ શબ્દો પણ સમજવા જેવા છે:–
TRઃ રામઃ ? જિં જ યૌનgવકૂ? ચારિતત્કારधर्माणां कालादिभिर्भेदविवक्षा तदैकशब्दस्यानेकार्थप्रत्यायने शक्तयभावात्क्रमः। यदा तु तेषामेव धर्माणां कालादिभिरभेदेन वृत्तमात्मरूपमुच्यते तदैकेनापि शब्देनैकधर्मप्रत्यायनमुखेन तदात्मकतापन्नस्याऽनेकाशेषधर्मरूपस्यं वस्तुनः प्रतिपादनરમવાથી પામ્ ”-પ્ર. ન. ત.
અર્થાત-ક્રમ એટલે શું ? યુગપતું એટલે શું ?
જ્યારે એક વસ્તુના અસ્તિત્વ–નાસ્તિત્વાદિ અનંત ધનાં લક્ષણ, પ્રયોજનાદિ કારણો દ્વારા ભેદભાવની વિવક્ષા કરીએ, ત્યારે એ બધા જૂદા જૂદા ધર્મોની પ્રતીતિ એક શબ્દ વડે નથી થતી; એટલે પ્રત્યેક ધર્મ ક્રમે કરીને જ અનેક શબ્દો વડે કરીને કહેવા પડે છે, આ ક્રમ જાણવી.
અને જ્યારે એ બધા સંપૂર્ણ ધર્મોને કાલાદિ કારણેને લઈ અભિન્ન માનીએ, ત્યારે સર્વ ધર્મ એકરૂપ વિવક્ષિત થવાથી એક જ
