________________
મસ ભી
અર્થાત-કેઈ અપેક્ષાએ વસ્તુ નાસ્તિરૂપ હોવા છતાં પણ જ્યારે અવકતવ્ય થાય છે, ત્યારે નિષેધ ધર્મની મુખ્યતાને લઈ અને વિધિ-નિષેધ બંનેની એક સાથે મુખ્યતાને લઈને છડ઼ ભંગ થાય છે. ૬. (७) स्यादस्त्येव स्यान्नास्त्येव स्यादवक्तव्यमेवेति, क्रमात
सदंशासदंशप्राधान्यकल्पनया युगपद्विधिनिषेधानिर्वचनीयख्यापनाकल्पनाविभजनया च सप्तमो भङ्गः ।
અર્થાતકેઈ અપેક્ષાએ વસ્તુ અસ્તિ-નાતિ તથા અવકતવ્યરૂપ છે, એવું સાતમે ભંગ કહે છે. તે એવી રીતે કે જ્યારે કમવાર પણ વિધિ-નિષેધની મુખ્યતા કરે છે, અને યુગપત પણ વિધિ-નિષેધની મુખ્યતા કરે છે, ત્યારે કમવાર અસ્તિ-નાસ્તિ હાઈને પણ, એ જ વખતે યુગપત બને ધર્મ, વિધિ અને નિષેધની મુખ્યતા કરી કથંચિત્ અસ્તિ-નાસ્તિઅવકતવ્યરૂપ થાય છે.
પ્રથમ ભંગ હવે અર્થપૂર્વક પ્રથમ ભંગ પ્રકટ કરે છે –
વિધિની પ્રધાનતાને લઈ પહેલો ભંગ થાય છે. “ઘાત એ અવ્યય છે અને અનેકાંતનું દ્યોતક (જણાવનારૂં, પ્રકાશક) છે, એને અર્થ કથંચિત થાય છે. રાત્ઝરિત વ એટલે કથંચિત છે જ, કેઈ અપેક્ષાઓ છે જ; કઈ અપેક્ષાએ? તો કે સ્વદ્રવ્ય, સ્વક્ષેત્ર, સ્વકાલ, સ્વભાવની અપેક્ષાએ. તેમજ રાન્નાસિત પર એટલે કથંચિત નથી જ, કેઈ અપેક્ષાએ નથી,
