________________
૧૧૨
નવ અને કનક , (૪) સંગ્રહાભાસ–વિશેષમાત્રને પરિહાર કરી એકાંત સામાન્ય માનનારા; અથવા પર્યાયને નિષેધ કરી એકાંત દ્રવ્યને માનનારા; જેમકે બધાં અદ્વૈતવાદી દર્શન, તેમજ સાંખ્ય દર્શન.
(૫વ્યવહારાભાસ-અપારમાર્થિક દ્રવ્યપર્યાય વિભાગને અવલંબનારા; જેમકે ચાર્વાક દર્શન; કારણકે ચાર્વાક પ્રમાણથી સિદ્ધ થયેલ એવા જીવના દ્રવ્યપર્યાય વિભાગને એ તે કલ્પના છે, એવા આરેપ કરીને એળવે છે, અને સૂલ લેક-વ્યવહારના અનુયાયિ થઈ અવિચારિતરમણીય એવા ભૂતચતુષ્ટય વિભાગનું સમર્થન કરે છે.
(૬) જુસૂવાભાસ-કવ્યને સર્વથા (અપલાપ) નિષેધ કરી વર્તમાન પર્યાયને ગ્રહણ કરનાર; જેમકે–તથાગત (બદ્ધ) મત.
(૭) * શબ્દાભાસ-કાલાદિ (કાલ–કારક-સંખ્યાપુરુષ–લિંગ) ભેદને જ ગ્રહણ કરનાર; જેમકે સુમેરુ હતો',
હોશે”, “છે એ વગેરે શબ્દ ભિન્ન અર્થ જ દર્શાવે છે, કારણ કે ભિનકાળવાચી છે, તે જ પ્રમાણે સિદ્ધ થયેલ અન્ય શબ્દની પેઠે.
(૮) સમીભરૂદ્ધાભાસ-પર્યાયધ્વનિ (શબ્દ ભેદે) ને લઈ અભિધેય પણ ભેદ એવું એકાંત કહેનાર: જેમકે “ઈંદ્રી,
શકે, “પુરંદર” ઈત્યાદિ શબદ ભિન્ન હોવાથી અભિધેય ભિન્ન જ (અર્થમાં પણ ભિન્ન જ) છે,–“કરિ', “કુરંગ” ઈત્યાદિ શબ્દોની પડે.
