________________
નય પ્રદીપ અર્થાત–સર્વ નયના મૂળ ભેદ (૧) નિશ્ચય અને (૨) વ્યવહાર નય છે. તેમાં નિશ્ચય નયના સાધનહેતુ કથાર્થિક અને પર્યાયાર્થિક જાણવા.
ઉત્કૃષ્ટ ભેદ ગણીએ તો નયના અસંખ્ય ભેદ થાય છે. "जावंतो वयणपहा तातो वा नया वि सदाओ। ते चेवय परसमया सम्मत्तं समुदिया सब्वे ॥"
અર્થાત- જેટલા વચનપ્રકાર શબ્દામગૃહીત છે, સાવધારણ છે, તે બધા નય પરસમય છે, અથત અન્ય તીર્થિકના સિદ્ધાંત છે; અને જે અવધારણ રહિત, સ્વાત પદથી લાંછિત છે તે સર્વે નય એકઠા કરીએ તો સમ્યકત્વ છે, જિન સિદ્ધાંત છે.
શંકા–સર્વ નય પ્રત્યેક અવસ્થામાં (પ્રત્યેક જૂદા જૂદા હેઈ) મિથ્યાત્વના હેતુ છે, તે સર્વ એકઠા થતાં મદા મિથ્યાત્વના હેતુ કેમ ન થાય? જેમ થોડું થોડું વિષ એકઠું કરતાં ઘણું જ વિષ થાય તેની પેઠે.
સમાધાન– " सत्थे समिति सम्मं वेगवसाओ नया विरुद्धा वि । निश्च ववहारिणो इव राओ दासाण वसवत्ती॥" ।
અર્થાત–પરસ્પર વિરુદ્ધવતી નય પણ એકત્ર થયે સમ્યક્ત્વ થાય છે,-એક જિન સાધુને વશવત્તી હોવાથી – રાજાના ભિન્ન ભિન્ન અભિપ્રાયવાળા નરની પેઠે. જેમ ધન ધાન્ય ભૂમિ આદિને અર્થ અરસ્પરસ લડી મરતા ઘણાં
