________________
(૩) વ્યવહાર નયના ચૌદ ભેદ
৩৩ જેટલું દેખાય તેટલું દ્રવ્ય એમ એ માને છે; પણ સ્વક૯૫નાએ તેઓએ દ્રવ્યની જે વહેંચણી કરી છે, તે વિતથ છે, યથાતથ્ય નથી, માટે તેઓ વ્યવહારાભાસ છે.
વ્યવહાર નયનું કેટલુંક સ્વરૂપ ગ્રંથાંતરથી લખે છે – " भेदोपचारतया वस्तु व्यवहियत इति व्य० ।ભેદના ઉપચાર કરીને વસ્તુની વહેંચણી કરવી તે વ્યવહાર.
(૧) સદભૂત વ્યવહાર -ગુણ-ગુણી, દ્રવ્ય-પર્યાય, સંજ્ઞાસંજ્ઞો, સ્વભાવ-સ્વભાવવત, કારક-કારકી, ક્રિયા-કિયાવત, એના ભેદથી ભેદનું જે કથન કરે તે.
(૨) શુદ્ધ સદ્દભૂત વ્ય–શુદ્ધ ગુણ-ગુણી, શુદ્ધ દ્રવ્ય પર્યાય, એના ભેદનું કથન કરે તે. ૪ ( જેમકે--આત્માનું કેવળ જ્ઞાન).૧
(૩) ઉપચરિત સ૬૦ વ્ય–ઉપાધિ સહિત (કર્મોપાધિવાળાં) જે ગુણ-ગુણી, તેમાં ભેદનું કથન કરે છે. જેમકેજીવન મતિજ્ઞાનાદિ ગુણ છે.
+ નાસ્તિક પ્રત્યક્ષ-પરોક્ષ પ્રમાણુ સિદ્ધ એવા જીવ, પુણ્ય, પાપ, સ્વર્ગ, નર્ક આદિને નથી માનતા. લેકપ્રત્યક્ષથી જીવપણું દૃષ્ટિગોચર નથી, માટે જીવ નથી માનતા ; અને સ્વકલ્પનાએ સ્થૂલ દૃષ્ટિએ લેકિને કુમાર્ગે પ્રવર્તાવે છે.
૧. અહીંઆ ગુણી ( આત્મા ) અને ગુણ (જ્ઞાન) બંને શુદ્ધ છે; પણ “આત્માનો ' એમ છઠ્ઠી વિભકિત લગાડી ગુણ-ગુણીને ભેદ દાખવ્યો માટે શુદ્ધ સ. વ્ય.
૨. અહીંઆ ગુણી (જીવ) અને ગુણ (મતિ આદિ) બંનેને
