Page Text
________________
द्वितीयो भाग / सूत्र - २५-२६-२७-२८, चतुर्थः किरणे प्रतिषेध्यविरुद्धकारणं लिङ्गं विध्यात्मकमाहन देवदत्ते सुखमस्ति हृदयशल्यादिति प्रतिषेध्यसुखविरुद्धदुःखकारणरूपः ॥२७॥
नेति । सुखं ह्यत्र प्रतिषेध्यं तद्विरुद्धं दुःखं तत्कारणञ्च हृदयशल्यमिति प्रतिषेध्यविरुद्धकारणं लिङ्गमिदमित्याह प्रतिषेध्येति ॥
(૪) પ્રતિષેધ્યવિરૂદ્ધ કારણરૂપ વિધિહેતુનું કથન ભાવાર્થ – “દેવદત્તમાં સુખ નથી, કેમ કે-હૃદયમાં શલ્ય છે. આવી રીતે પ્રતિષેધ્ય સુખવિરૂદ્ધ દુઃખ ॥२९॥३५ विपितु छ." - વિવેચન – ખરેખર, અહીં સુખ પ્રતિષેધનો વિષય છે. તે સુખથી વિરૂદ્ધ દુઃખ છે અને તે દુઃખનું કારણ ६ध्यन शस्य छ. म प्रतिषेध्य वि३ ॥२९॥भूत ॥ हेतु छ. माटे ४ छ :-'प्रतिषेध्ये'ति ।
प्रतिषेध्यविरुद्धपूर्वचरविरुद्धोत्तरचरविरुद्धसहचरानाह
मुहूर्तान्ते नोदेष्यति शकटं रेवत्युदयादिति प्रतिषेध्यशकटोदयविरुद्धाविन्युदयपूर्वचरः । मुहूर्तात्प्राङ्नोदगाद्भरणिः पुष्योदयादिति प्रतिषेध्यभरण्युदयविरुद्धपुनर्वसूदयोत्तरचरः । नास्त्यस्य मिथ्याज्ञानं सम्यग्दर्शनादिति प्रतिषेध्यमिथ्याज्ञानविरुद्धसम्यग्ज्ञानसहचर इति ॥ २८ ॥
मुहूर्तान्त इति । अत्र हि प्रतिषेध्यश्शकटोदयस्तद्विरुद्धोऽश्विन्युदयस्तत्पूर्वचरो रेवत्युदय इति विरुद्धपूर्वचरोऽयं हेतुरित्याह प्रतिषेध्येति । विरुद्धोत्तरचरहेतुमाह मुहूर्तादिति । स्पष्टम् । विरुद्धसहचरमाह नास्त्यस्येति, स्पष्टम् । एते हेतवस्साक्षात्प्रतिषेध्यविरुद्धत्वमाश्रित्याभिहिताः परम्परया विरुद्धत्वमाश्रित्य त्वनेकप्रकारा भवन्तीति ते विस्तरभिया नोक्ताः । इति समाप्तो विधिहेतुप्रपञ्चः ॥ (પ-૬-૭) પ્રતિષેધ્યવિરૂદ્ધ પૂર્વચરવિરૂદ્ધ, ઉત્તરચરવિરૂદ્ધ અને સહચરવિરૂદ્ધનું કથન
ભાવાર્થ – “મુહૂર્તના અંતમાં રોહિણીનો ઉદય થશે નહીં, કેમ કે-રેવતીનો ઉદય છે. આ પ્રમાણે પ્રતિષેધ્ય રોહિણીના ઉદયથી અશ્વિનીના ઉદયથી પૂર્વર રેવતીનો ઉદય છે.” “મુહૂર્તથી પહેલાં ભરણી ઉગેલ નથી, કેમ કે-પુષ્યનો ઉદય છે. આ પ્રમાણે પ્રતિષેધ્ય ભરણીના ઉદયથી વિરૂદ્ધ પુનર્વસુના ઉદયથી ઉત્તરચર પુષ્યનો ઉદગય છે. આ આત્મામાં મિથ્યાજ્ઞાન નથી, કેમ કે-સમ્યગ્દર્શન છે. આ પ્રમાણે પ્રતિષેધ મિથ્યાજ્ઞાન વિરૂદ્ધ સમ્યજ્ઞાને સહચર સમ્યગ્દર્શન છે.”
વિવેચન – ખરેખર, અહીં પ્રતિષેધ્ય રોહિણીનો ઉદય છે. તેનાથી વિરૂદ્ધ અશ્વિનીનો ઉદય છે. તેનાથી પૂર્વચર રેવતીનો ઉદય છે. આમ વિરૂદ્ધ પૂર્વચર, આ હેતુ છે. વિરૂદ્ધ ઉત્તરચર હેતુનો અર્થ સ્પષ્ટ છે. વિરૂદ્ધ સહચરનો સ્પષ્ટ અર્થ છે. આ હેતુઓ સાક્ષાત્ પ્રતિષેધ્ય વિરૂદ્ધતાને આશ્રી કહેલા છે. પરંપરાથી વિરૂદ્ધતાની
| SR No. | 022496 |
| Book Title | Tattvanyaya Vibhakar Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Labdhisuri, Bhadrankarsuri, Vikramsenvijay |
| Publisher | Labdhibhuvan Jain Sahitya Sadan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 776 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 23 MB |