________________
સૂત્ર-૬
૩૦
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦ કર્મબંધ છે તેના છેદથી તે પડના અલગ થવાથી કર્મના અલગ થવાથી તરત જ સિદ્ધ થતા આત્માની ઊર્ધ્વગતિ થાય છે.
વળી બીજું– વિવક્ષિત અર્થનો વિશેષ બોધ કરવા માટે અન્ય હેતુને ગ્રહણ કરે છે–
“તથાતિપરિમાન્નતિ તે રીતે સર્વકર્મથી સંપૂર્ણ મુક્ત એવો સિદ્ધ થતો આત્મા યોગ રહિત હોવા છતાં તેનો) તથાગતિપરિણામ થાય છે. આ પૂર્વોક્ત હેતુઓથી ઊર્ધ્વગૌરવ હોવાને કારણે અને પૂર્વપ્રયોગાદિથી ગતિપરિણામ ઉત્પન્ન થાય છે, જેથી સિદ્ધ થતા આત્માની ગતિ થાય છે અને ગતિપરિણામ ઊર્ધ્વ જ થાય છે નીચે કે તિર્યગુ થતો નથી.
પૂર્વે કહેલ પૂર્વપ્રયોગ વગેરે હેતુઓથી નિરપેક્ષ એવો સિદ્ધ થતો આત્મા ઉપરગતિ કરવાના પરિણામથી સંગ અને યોગ વિના ઊર્ધ્વગતિ જ કરે છે. આથી જ કહે છે–
“રવાયો પરિણામસિક્રમાવારિતિ” ગૌરવથી(=ઊર્ધ્વગતિપરિણામથી) પ્રયોગથી(=પૂર્વપ્રયોગથી) પરિણામથી(=તથાગતિપરિણામથી) અસંગથી(Fકર્મકૃત ખલનાનો અભાવ હોવાથી) અને યોગના અભાવથી સિદ્ધ થતા આત્માની ઊર્ધ્વગતિ થાય છે.
“નાથ” ઈત્યાદિથી દાંતને કહે છેતુંબડાથી પૂર્વાવસ્થાઓને વિશેષથી કહે છે-ગુણવભૂમિમા આરોપિતાવિતિબીજની અવસ્થા સારી હોવી જોઇએ એટલે કે બીજ નવું, સક્ષમ હોવું જોઈએ, પણ જુનું કે સડેલું ન હોવું જોઇએ. ભૂમિભાગ ગુણવાન જોઈએ, અર્થાત્ ક્ષાર-મૂત્ર-પુરીષ વગેરેથી હણાયેલ ન હોવો જોઈએ. આવું પણ બીજ વર્ષાકાળે વવાયેલું હોય તો જ ઊગે છે. તેથી તે ભૂમિભાગમાં વર્ષાકાળે વવાયેલું હોવું જોઇએ. પછી ઉછૂન અવસ્થાથી, અર્થાત્ બીજોના ઊગવાથી અંકુર, કિશલય, પાંદડું, પુષ્પ અને ફળની અવસ્થા ક્રમસર પ્રાપ્ત થાય છે. આ બીજનું આરોપણ, બીજનું ઊગવું, અંકુર, પ્રવાલ, પર્ણ, પુષ્પ, ફળની માવજત પોતપોતાના કાળે કરાયેલી હોય તો વિમાનિત થાય
