________________
સૂત્ર-૪
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦ વેદનીય, નામ, ગોત્ર અને આયુષ્ય એ ચારનો ક્ષય થાય છે. આ પ્રમાણે “તત્ ક્ષયસામેવ (રૂતિ)” સઘળા કર્મોનો ક્ષય થાય ત્યારે તત્કાલ જ “ગૌરિરીવિયુવતી મનુષ્યનનર: પ્રીમિતિ” ઔદારિક શરીરથી રહિત થયેલા આ મહાત્માના મનુષ્ય જન્મનો નાશ થાય છે અને બંધહેતુનો અભાવ હોવાથી નવો જન્મ થતો નથી. “ક્ષાવસ્થા” એટલે પૂર્વજન્મનો નાશ અને ઉત્તરજન્મના અભાવવાળા કેવલી આત્માની જ્ઞાનાદિ ઉપયોગ સ્વરૂપ શુદ્ધ અને સંપૂર્ણ કર્મક્ષય સ્વરૂપ આ અવસ્થા મોક્ષ એમ કહેવાય છે. આત્માનો નાશ થતો નથી એ જણાવવા માટે અવસ્થા શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે. (૧૦-૩)
भाष्यावतरणिका- किञ्चान्यत्ભાષ્યાવતરણિકાર્થ– વળી બીજું– टीकावतरणिका-किञ्चान्यदित्यनेन तस्यामवस्थायां प्रष्टव्यशेषमाशङ्कते, "औपशमिकक्षायिकौ भावौ मिश्रश्च जीवस्य स्वतत्त्वमौदयिकपारिणामिकौ चे"त्युक्तं जीवस्वतत्त्वं, तत् किं तस्यामवस्थायां सकलमेव परिशटति उत नैव, आहोश्वित् किञ्चित् परिशटति किञ्चिन्नेति सन्देहापनयनार्थमाह सूत्रकार:
ટીકાવતરણિકાW– ગ્રીન્ય” એવા પ્રયોગથી તે અવસ્થામાં બાકી રહેલા પૂછવા યોગ્યની શંકા કરે છે- “ગૌપરમક્ષાર્થિ ભાવી મિશ્રણ નીવર્ય સ્વતત્ત્વમયિપરિણામિજી ર” પૂર્વે (અ.૨ સૂ.૧)માં જીવનું તત્ત્વ સ્વરૂપ(=સ્વભાવ) જણાવ્યું છે તે સ્વરૂપ તે અવસ્થામાં સઘળું ય નાશ થાય છે કે નહિ જ? અથવા કંઈક નાશ પામે છે કે કંઈક નાશ નથી પામતું? એ પ્રમાણે સંદેહ (શંકા) દૂર કરવા માટે સૂત્રકાર કહે છે
કયા ભાવોના અભાવથી મોક્ષ થાય- औपशमिकादिभव्यत्वाभावाच्चान्यत्र केवलसम्यक्त्व
ज्ञानदर्शनसिद्धत्वेभ्यः ॥१०-४॥
