________________
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦
સૂત્ર-૨ કર્મ બાંધે છે. એથી કષાય અને યોગના કારણે કર્મ બાંધે છે અને પ્રતિક્ષણ કર્મને બાંધતો તે કર્મક્ષયને કેવી રીતે કરે? અહીં સૂત્રકાર કહે છે–
કર્મક્ષયના કારણો– વર્તમાનર્નરમ્ય ૨૦-રા
સૂત્રાર્થ– બંધહેતુના અભાવથી(=સંવરથી) અને નિર્જરાથી મોહનીયાદિ કર્મોનો ક્ષય થાય છે. (૧૦-૨)
भाष्यं- मिथ्यादर्शनादयो बन्धहेतवोऽभिहिताः । तेषामपि तदावरणीयस्य कर्मणः क्षयादभावो भवति सम्यग्दर्शनादीनां चोत्पत्तिः । 'तत्त्वार्थश्रद्धानं सम्यग्दर्शनम्' 'तन्निसर्गादधिगमाद्वा' इत्युक्तम् ।
एवं संवरसंवृतस्य महात्मनः सम्यग्व्यायामस्याभिनवस्य कर्मण उपचयो न भवति । पूर्वोपचितस्य च यथोक्तैर्निर्जराहेतुभिरत्यन्तक्षयः । ततः सर्वद्रव्यपर्यायविषयं परमैश्वर्यमनन्तं केवलं ज्ञानदर्शनं प्राप्य शुद्धो बुद्धः सर्वज्ञः सर्वदर्शी जिनः केवली भवति । ततः प्रतनुशुभचतुःकर्मावशेष आयुःकर्मसंस्कारवशाद्विहरति ॥१०-२॥
ભાષ્યાર્થ– મિથ્યાદર્શન વગેરે બંધના હેતુઓ પૂર્વે કહ્યા છે. તેમનો પણ તદાવરણીય(=જ્ઞાનાવરણીય વગેરે) કર્મના ક્ષયથી અભાવ થાય છે અને સમ્યગ્દર્શનાદિની ઉત્પત્તિ થાય છે. તત્ત્વભૂત(તત્ત્વસ્વરૂપ) જીવાદિ પદાર્થોની શ્રદ્ધા કરવી તે સમ્યગ્દર્શન છે. તે સમ્યગ્દર્શન નિસર્ગ કે અધિગમથી થાય છે એમ કહ્યું છે.
આ પ્રમાણે આશ્રવદ્વારોથી રહિત બનેલા અને (એથી) શુદ્ધ બનેલા મહાત્માને નવા કર્મોનો ઉપચય થતો નથી. પૂર્વે એકઠા કરેલા કર્મોનોપૂર્વોક્ત નિર્જરા હેતુઓથી અત્યંત ક્ષય થાય છે. ત્યારપછી સર્વદ્રવ્યપર્યાય સંબંધી પરમ ઐશ્વર્યરૂપ અનંતકેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન પ્રાપ્ત કરીને શુદ્ધ, બુદ્ધ, સર્વજ્ઞ, સર્વદર્શી, જિન અને કેવલી થાય છે. પાતળા (કૃશ) ચાર કર્મો જે બાકી રહ્યા છે એવા તે આયુષ્યકર્મના સંસ્કારના કારણે વિચરે છે. (૧૦-૨)
