________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્રમ્ દસમો અધ્યાય
टीकावतरणिका - निर्दिष्टे संवरनिर्जरे, आश्रवनिरोधः संवरः, तपसा निर्जरा चेति, सम्प्रति तु फलं मोक्षं वक्ष्यामः, स च केवलज्ञानोत्पत्तिमन्तरेण न जातुचिदप्यभवद्भवति भविष्यति चेत्यतः केवलज्ञानोत्पत्तिमेव तावद्वक्ष्यामः
સૂત્ર-૧
૧
ટીકાવતરણિકાર્થ– આશ્રવનો નિરોધ એ સંવર છે અને તપથી નિર્જરા થાય છે એ પ્રમાણે સંવર અને નિર્જરાનો નિર્દેશ કર્યો. હવે તો સંવરનિર્જરાના ફળ એવા મોક્ષને કહીશું અને તે મોક્ષ કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિ વિના ક્યારેય થયો નથી, થતો નથી અને થશે પણ નહિ. આથી હવે કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિને જ કહીએ છીએ–
કેવળજ્ઞાન ક્યારે પ્રગટે ?
मोहक्षयात् ज्ञानदर्शनावरणान्तरायक्षयाच्च केवलम् ॥१०-१॥ સૂત્રાર્થ– મોહનીય, જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ, અંતરાય એ ચાર કર્મોના ક્ષયથી કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. (૧૦-૧)
भाष्यं - मोहनीय क्षीणे ज्ञानावरणदर्शनावरणान्तरायेषु क्षीणेषु च केवलज्ञानदर्शनमुत्पद्यते । आसां चतसृणां कर्मप्रकृतीनां क्षयः केवलस्य हेतुरिति । तत्क्षयादुत्पद्यत इति हेतौ पञ्चमीनिर्देशः ।
मोहक्षयादिति पृथक्करणं क्रमप्रसिद्ध्यर्थं यथा गम्येत पूर्वं मोहनीयं कृत्स्नं क्षीयते ततोऽन्तर्मुहूर्तं छद्मस्थवीतरागो भवति । ततोऽस्य ज्ञानदर्शनावरणान्तरायप्रकृतीनां तिसृणां युगपत् क्षयो भवति । तत: વામુત્વદ્યતે ॥૧૦-શા
ભાષ્યાર્થ— મોહનીયનો ક્ષય થયે છતે જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ અને અંતરાયનો ક્ષય થયે છતે કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન ઉત્પન્ન થાય છે.
