________________
સૂત્ર-૭
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦ વિવિધ પ્રકારની લબ્ધિઓ
૮૩
પોતાના હાથ પગ વગેરે અવયવો અન્યને સ્પર્શે તેટલા માત્રથી જ અન્યના સર્વરોગો દૂર થાય તે આમર્ષ ઔષધિત્વ છે. તેના મૂત્ર અને વિષ્ઠાના અવયવોના સંપર્કથી શરીર નિરોગી બને તે વિષુડૌષધિત્વ છે, તથા તેના બધા જ અવયવો દુઃખથી પીડાયેલા જીવો માટે ઔષધિરૂપ થાય છે તે સર્વોષધિત્વ છે. જેના વચનમાત્રથી જ શાપ આપવાનું સામર્થ્ય અથવા અનુગ્રહ કરવાનું સામર્થ્ય હોય તે અભિવ્યાહાર સિદ્ધિ છે. રૂશિત્વ એટલે સર્વજીવો ઉપર પ્રભુત્વ. વશિત્વ એટલે સર્વજીવો પોતાના વશમાં રહે. તથા અવધિજ્ઞાન અનેક પ્રકારનું છે. વૈક્રિયશરીરનું કરવું. તે (વૈક્રિયશ૨ી૨) જ અણિમા આદિ વિશિષ્ટને બતાવે છે. જંઘાચારણ લબ્ધિથી તથા અગ્નિની જ્વાળા અને ધૂમાડો વગેરેની નિશ્રા કરીને= આલંબન લઇને આકાશમાં જાય. મર્કટતન્તુ એટલે કરોળિયાએ કરેલા કોશતંતુઓ=કરોળિયાની જાળ. (તેનું આલંબન લઇ આકાશમાં જાય.) બીજું- આકાશગતિચારણત્વ નિશ્રા વિના=આલંબન વિના નિર્ભયપણે જેમ ભૂમિમાં જાય તેમ આકાશમાં જાય. જેવી રીતે પક્ષી આકાશમાં ઉપર જાય નીચે ગમન કરે એ પ્રમાણે આ (આકાશગતિચારણ) પણ કરે. જતો એવો તે પર્વત અને ભીંત વગેરેથી પણ પ્રતિઘાત પામતો નથી, એ પ્રમાણે અપ્રતિઘાતિત્વ છે. અંતર્દ્વાન એટલે અદશ્ય થવું. એકી સાથે અનેક રૂપો કરવાની શક્તિ તે કામરૂપિત્વ. તેજોલેશ્યાને મૂકવાનું સામર્થ્ય. “તવાવિ” એ સ્થળે આદિ શબ્દ ગ્રહણ કરવાથી શીતલેશ્યા મૂકવાનું સામર્થ્ય. મતિજ્ઞાનની વિશુદ્ધિના પ્રકર્ષથી રૂપાદિ વિષયોને દેશપ્રમાણના નિયમના ઉલ્લંઘનથી પણ ગ્રહણ કરે. એકી સાથે અનેક વિષયોને ગ્રહણ કરવું તે સંભિન્નજ્ઞાનત્વ. આદિ શબ્દના ગ્રહણથી ઇન્દ્રિયોનું વ્યત્યાસથી (વ્યત્યાસ એટલે પોતાના વિષય ઉપરાંત અન્ય ઇન્દ્રિયના વિષયને) પણ ગ્રહણ કરવાનું સામર્થ્ય પ્રગટ થવું. (જેમકે આંખથી સુંઘી શકે, નાકથી પણ જોઇ શકે વગેરે).
