________________
૭૯
સૂત્ર-૨૩ શ્રી સત્તાધિગમસૂત્ર અધ્યાય
ટીકાર્થ–સામાન્યથી શુભ નામકર્મના આશ્રવનું કથન કરવા છતાં આ સૂત્રમાં વિશેષથી અચિંત્ય અને અનુપમ શક્તિપ્રભાવવાળા તીર્થંકર નામકર્મના આસવોનું કથન છે. આ પ્રમાણે સૂત્રનો સમુદિત અર્થ છે. અવયવાર્થને તો “પરમપ્રવૃષ્ટી વિશુદ્ધિ” ઈત્યાદિથી કહે છે
(૧)દર્શનવિશુદ્ધિ– જેનાથી અધિક વિશુદ્ધિ ન હોય તેવી સર્વોત્કૃષ્ટ સમ્યગ્દર્શનની નિર્મળતા.
પ્રશ્ન- સમ્યગ્દર્શનને પામેલા બધા જીવોમાં ગ્રંથિભેદ સમાન હોય છે તો પછી સમ્યગ્દર્શનની નિર્મળતામાં ભેદ કેમ ?
ઉત્તર-તથાભવ્યત્વ રૂપ ઉત્તમસ્વભાવનો ભેદ હોવાથી સમ્યગ્દર્શનની નિર્મળતામાં ભેદ થાય છે. તીર્થકરબનનારાજીવનું તથાભવ્યત્વ સર્વોત્કૃષ્ટ હોય છે. એથી એના સમ્યગ્દર્શનની નિર્મળતા સર્વોત્કૃષ્ટ હોય છે.
શંકાદિ અતિચારો ન લાગતા હોવાથી સમ્યગ્દર્શનમાં નિર્મળતા હોય છે, અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શનમાં સ્થિરતા હોય છે.
(૨) વિનયસંપન્નતા–જેનાથી આઠ પ્રકારનું કર્મ દૂર કરાય તે વિનય. જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર-ઉપચારના ભેદથી વિનય ચાર પ્રકારે છે. તેમાં સૂત્ર કાળે ભણવું, સૂત્ર બહુમાનપૂર્વક ભણવું, સૂત્ર ઉપધાન (કે યોગીપૂર્વક ભણવું વગેરે જ્ઞાનવિનય છે. દર્શનવિનયના નિઃશંક, નિઃકાંક્ષ વગેરે ભેદો છે. સમિતિ-ગુપ્તિની પ્રધાનતા ચારિત્રવિનય છે. ઉપચારવિનયના અભુત્થાન, આસનપ્રદાન, અંજલિપ્રગ્રહ વગેરે ભેદો છે. વિનયથી પૂર્ણ બનવું તે વિનયસંપન્નતા, અર્થાત્ અતિશય ગંભીરતાપૂર્વક વિનયને ધારણ કરવો તે વિનયસંપન્નતા છે.
(૩) શીલવ્રતોમાં અતિચારનો અભાવ શીલવ્રતોમાં અતિશય ઘણો અપ્રમાદ એ અતિચારનો અભાવ છે. અહીં પિંડવિશુદ્ધિ વગેરે ઉત્તરગુણો શીલ છે. કેમકે તે ગુણો મુમુક્ષુને સમાધિનું કારણ છે. વ્રતગ્રહણથી રાત્રિભોજનવિરતિ સુધીના પાંચ મહાવ્રતો કહેવાય છે. આત્યંતિક= અત્યંત પૃઘણો. કષાયાદિ-નિદ્રા-વિકથાદિ પ્રમાદ છે. પ્રમાદનો
