________________
सूत्र-३४ શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૫
૧૨૯ भवति, पूर्वापवादविशेषसमर्थनार्थमेतत्, न जघन्यगुणानामित्यभिधाय तद्विशेषमपवदते तं चापोद्यमानमुदाहरणेनाह-'तद्यथे' त्यादि, तुल्यगुणस्निग्धस्य-व्यादिगुणस्निग्धादेरनन्तगुणस्निग्धावसानस्य तुल्यगुणस्निग्धेनैवम्भूतेनैव, एवं तुल्यगुणरूक्षस्य व्यादिगुणरूक्षादेरनन्तगुणरूक्षावसानस्य तुल्यगुणरूक्षेणैवम्भूतेनैव बन्धो न भवति, येषां तु प्रकर्षापकर्षवृत्त्या गुणसाम्यं सङ्ख्यया तत्सदृशा एव भवन्तीति सदृशग्रहणं किमपेक्षत इति प्रश्नयति, सूरिस्तु विशिष्टार्थप्रतिपत्त्यर्थमेतदिति चेतस्याधायाह-अत्रोच्यत इत्यादि, गुणवैषम्ये सदृशानां बन्धो भवतीति, स्निग्धरूक्षतया वैषम्ये सति सदृशानामुपसङ्ख्यया बन्धो भवतीति गुरवः, यतः किलायमागमः "णिद्धस्स णिद्धेण दुयाहिएणं, लुक्खस्स लुक्खेण दुयाहिएण। णिद्धस्स लुक्खेण उवेइ बंधो, जहण्णवज्जो विसमो समो वा" ॥१॥ इत्यादि, अन्ये तु व्याचक्षते-स्नेहगुणवैषम्य एव सङ्ख्यया रूक्षगुणवैषम्येन सदृशानामिति वस्त्वेहादिमात्रगुणनिबन्धनमेव सादृश्यमिति ॥५-३४॥
ટીકાર્થ– જેમ જઘન્યગુણવાળા સ્નિગ્ધ-રૂક્ષ પુદ્ગલોનો બંધ થતો નથી, તેમ ગુણની સમાનતા હોય તો સદશ પુદ્ગલોનો બંધ થતો નથી. का प्रमाणो सूत्रनो समुहितसर्थ छ. सवयवार्थने तो 'गुण साम्ये सति' ઇત્યાદિથી કહે છે. અહીં સ્નિગ્ધ અને રૂક્ષ ગુણો જાણવા. ગુણોનું સામ્ય=ગુણસામ્ય. તુલ્ય સંખ્યાવાળા ગુણો હોય ત્યારે સદશ પુદ્ગલોનો બંધ થતો નથી. પૂર્વે સૂત્રમાં કહેલા અપવાદનું વિશેષ સમર્થન કરવા માટે सा सूत्र छे. न जघन्यगुणानाम् मे सूत्रने डीने विशेषनी अपवाह ४३ छे. अपवा६ ४२ विशेषने ४४२४थी छ- तद्यथा इत्यादि દ્વિગુણ સ્નિગ્ધથી પ્રારંભી અનંતગુણ સ્નિગ્ધ સુધીના પુદ્ગલનો તેવા જ પ્રકારના તેટલા જ ગુણવાળા) પુદ્ગલની સાથે બંધ થતો નથી. એ પ્રમાણે દ્વિગુણ રૂલથી પ્રારંભી અનંતગુણ રૂક્ષ સુધીના પુદ્ગલનો તેવા જ પ્રકારના પુદ્ગલની સાથે બંધ થતો નથી.
