________________
૧૨૬
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૫ - - સૂત્ર-૩૩ ટીકાવતરણિતાર્થ–સત્રદ ઈત્યાદિ ગ્રંથ આગળના સૂત્રની સાથે સંબંધ જોડવા માટે છે. શું આ એકાંતે નિયમ છે કે સર્વ પ્રકારના સ્નિગ્ધનો સર્વ પ્રકારના રૂક્ષની સાથે બંધ થાય? અહીં ઉત્તર આપવામાં આવે છે– બંધના વિષયમાં પ્રથમ અપવાદ– न जघन्यगुणानाम् ॥५-३३॥ સૂત્રાર્થ–જઘન્ય ગુણવાળા પુદ્ગલોનો પરસ્પર બંધ થતો નથી. (પ-૩૩)
भाष्यं- जघन्यगुणस्निग्धानां जघन्यगुणरूक्षाणां च परस्परेण बन्धो ન મવતીતિ Iષ-રૂણા
ભાષ્યાર્થ– ઉત્તર– જઘન્યગુણવાળા સ્નિગ્ધ પુગલોનો અને જઘન્ય ગુણવાળા રૂક્ષ પુદ્ગલોનો પરસ્પર બંધ થતો નથી. (પ-૩૩)
टीका- अतिप्रसक्तस्य विधेरपवादः सूत्रसमुदायार्थः । अवयवार्थं त्वाह-'जघन्यगुणाना'मित्यादिना अणवो ह्येकगुणस्निग्धादिक्रमेण सङ्ख्येयासङ्ख्येयानन्तगुणस्निग्धा भवन्ति, एवं रूक्षा अपि, जघने भवो जघन्यः जघन्य इव अन्त्यो निकृष्ट इत्यर्थः, जघन्यश्चासौ गुणश्च जघन्यगुणः जघन्यगुणः स्निग्धो येषां ते जघन्यगुणस्निग्धाः, तेषां, जघन्यगुणरूक्षाणां च परस्परेण अन्योऽन्यं स्वतः परतश्च बन्धो न भवति, तथास्वभावत्वादिति ॥५-३३॥
ટીકાર્થ અતિપ્રસક્ત(=અતિ વિસ્તારવાળી) વિધિનો આ અપવાદ છે. આ પ્રમાણે સૂત્રનો સમુદિત અર્થ છે. અવયવાર્થને તો નવાળાનામ' ઇત્યાદિથી કહે છે. અણુઓ એકગુણ સ્નિગ્ધ આદિ ક્રમથી, સંખ્યાતગુણ સ્નિગ્ધ, અસંખ્યાતગુણ સ્નિગ્ધ અને અનંતગુણ સ્નિગ્ધ હોય છે. એ પ્રમાણે રૂક્ષ અણુઓ પણ હોય છે. નયને બવઃ જંઘામાં (કડની નીચેના ભાગમાં) થયેલ તે જઘન્ય. જઘન્યની જેમ જે અંતિમ હલકું હોય તે જાન્ય(અર્થાત્ સર્વથી ન્યૂન). જઘન્ય એવો ગુણ તે જઘન્યગુણ. જઘન્યગુણ સ્નિગ્ધ જેમને હોય તે જઘન્યગુણસ્નિગ્ધ. જઘન્યગુણસ્નિગ્ધ અને જઘન્યગુણરૂક્ષ પુદ્ગલોનો પરસ્પર બંધ થતો નથી.
