________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪
સૂત્ર-૩૨
भाष्यं - शेषाणां भवनवासिष्वधिपतीनां द्वे पल्योपमे पादोने परा સ્થિતિઃ । જે ૬ શેષા ? ઉત્તરાર્ધાધિપતય કૃતિ શા૪-રૂા
૧૦૮
ભાષ્યાર્થ— બાકીના ભવનવાસી અધિપતિઓની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પોણા બે પલ્યોપમ છે.
પ્રશ્ન— બાકીના અધિપતિઓ કોણ છે ?
ઉત્તર– બાકીના અધિપતિઓ ઉત્તરાર્ધાધિપતિઓ છે. (૪-૩૧) ટીજા– સમાયાર્થ: પ્રર:, અવયવાર્થમા-‘શેષાળામિ'ત્યાદ્રિ शेषा दक्षिणार्धाधिपतिभ्यः उत्तरार्धाधिपतयः तेषां भवनवासिष्वधिपतीनां भूतादीनां द्वे पल्योपमे पादोने चतुर्थभागोने परा स्थितिर्भवतीति पूर्ववत्, केवलं शेषा उत्तरार्धाधिपतय इति ॥४-३१॥
ટીકાર્થ— સમુદિત અર્થ સ્પષ્ટ છે. અવયવાર્થને કહે છે- “શેષાળામ્” કૃતિ, દક્ષિણાર્ધના અધિપતિઓથી બાકી રહેતા ઉત્તરાર્ધના ભૂત વગેરે ભવનવાસી અધિપતિઓની ચોથો ભાગ ન્યૂન બે પલ્યોપમની(=પોણા બે પલ્યોપમની) ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે. શેષ એટલે ઉત્તરાર્ધના અધિપતિઓ. (૪-૩૧)
टीकावतरणिका— एवं सामान्येन तदभिधाय विशेषेणायुर्द्वारमाहટીકાવતરણિકાર્થ— આ પ્રમાણે સામાન્યથી આયુષ્યને કહીને વિશેષથી આયુષ્યદ્વારને કહે છે—
ભવનપતિનિકાયના ઇન્દ્રોની સ્થિતિમાં અપવાદ—
અમુરેન્દ્રયો: સાગરોપમનધિ = ૪-૩૨॥
સૂત્રાર્થ– અસુરેન્દ્રોની સ્થિતિ અનુક્રમે એક સાગરોપમ અને કંઇક અધિક સાગરોપમ છે. (૪-૩૨)
भाष्यं - असुरेन्द्रयोस्तु दक्षिणार्धाधिपत्युत्तरार्धाधिपत्योः सागरोपममधिकं च यथासङ्ख्यं परा स्थितिर्भवति ॥४-३२॥
