________________
સૂત્ર-૨૨ શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪
૯૩ ઇશાનમાં સામાન્યથી તેરેય પ્રતિરોમાં ૨૮ લાખ, સનકુમારમાં સામાન્યથી બારેય પ્રતરોમાં બાર લાખ, માહેન્દ્રમાં સામાન્યથી બારેય પ્રતરોમાં ૮ લાખ, બ્રહ્મલોકમાં છ પ્રતરોમાં ચાર લાખ, લાંતકમાં ૫ પ્રતિરોમાં ૫૦ હજાર, મહાશુક્રમાં ચાર પ્રતરોમાં ૪૦ હજાર, સહસ્ત્રારમાં ૪ પ્રતરમાં છ હજાર, આનત-પ્રાણત-આરણ-અર્ચ્યુતમાં ચાર-ચાર પ્રતિરોમાં સાતસો, નીચેના ત્રણ રૈવેયકોમાં ૩ પ્રતરોમાં ૧૧૧, મધ્યમ રૈવેયકોમાં ત્રણ પ્રતરોમાં ૧૦૭, ઉપરના રૈવેયકોમાં ત્રણ પ્રતરોમાં ૧૦૦, અનુત્તરમાં એક પ્રતરમાં ૫ વિમાનો છે. વમૂર્ધ્વતો ઇત્યાદિથી સર્વ( કુલ) સંખ્યા કહી છે. વૈમાનિક દેવોના વિમાનોની કુલ સંખ્યા ૮૪ લાખ, ૯૭ હજાર અને ૨૩ છે.
અભિમાન– અભિમાનથી ઉપર ઉપરના દેવો હીન હોય છે, અર્થાત્ ઉપર ઉપરના દેવોમાં અભિમાન હીન હોય છે. આને સ્થાન-પરિવાર ઈત્યાદિથી કહે છે- સ્થાન અને પરિવાર ઇત્યાદિ દ્વન્દ સમાસ છે.
સ્થાન=કલ્પ વગેરે, (પરિવાર=દેવ-દેવીઓ), શક્તિ સામર્થ્ય, વિષય અવધિ વગેરેનો વિષય. સંપવિભૂતિ, સ્થિતિ આયુષ્યનું પરિમાણ. આ સ્થાનોમાં ઉપર ઉપરના દેવો અલ્પ અહંકારવાળા હોય છે, આથી જ ઉપર ઉપરના દેવો પરમ સુખના ભાગી હોય છે. કારણ કે અભિમાન દુઃખ સ્વરૂપ છે.
કેવળ ગતિ આદિથી હીન છે એમ નહિ, કિંતુ દુઃખનું કારણ એવા ઉચ્છવાસાદિથી પણ હીન હોય છે. ઉચ્છવાસ વગેરે કઈ બાબતો છે એવા પ્રશ્નના ઉત્તરને કહે છે
áાસ' રૂત્યાદ્રિ ઉચ્છવાસ અને આહાર ઈત્યાદિ દ્વન્દ સમાસ છે. ઉચ્છવાસ આદિ દ્વારોથી વિશેષ વિચારણા કરવી જોઇએ.
ઉચ્છવાસ અને આહાર- તેમાં વિવેચન માટે ઉચ્છવાસ એ પ્રમાણે દ્વારનું ગ્રહણ કર્યું છે. દશ હજાર વર્ષ આયુષ્યવાળા ભવનપતિ-વ્યંતર દેવો સાત સ્તોકના આંતરે શ્વાસ લે છે અને એક દિવસના અંતરે આહાર
