________________
सूत्र- १
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૩
अधुना सर्वपृथिव्यधोवर्त्तिनो घनोदधीन् निर्दिशति - सर्वे घनोदधयो विंशतियोजनसहस्राणि, घनतनुवातावप्यधोऽसङ्ख्येययोजनसहस्रप्रमाणौ, पृथ्वीपर्यन्तमध्यभागे घनवातवलयं अर्धपञ्चमयोजनादारभ्य प्रतिपृथिवि क्रोशवृद्धं, तनुवातवलयं क्रोशषट्कमानं प्रतिपृथिविसत्रिभागक्रोशवृद्धं, मध्यभाग एव, प्रदेशहान्या पर्यन्ते तयोरपि तनुकभावात् ।
૯
एते च घनोदधिघनवाततनुवाता अधोऽधस्तु पुनर्घनतरा विशेषेण, अनादिपरिणामवशादेव घनोदध्यादिवलयविभागास्त्वन्यग्रन्थानुसारतोऽवसेयाः “णवि अ फुसंति अलोगं चउसुंपि दिसासु सव्वपुढवीओ । संगहिआ वलएसुं विक्खंभं तासि वोच्छामि ॥१॥ छच्चेव अद्धपंचम जोअणमद्धं च रयणपुढवीए । उयहीघणतणुवाया जहा संखेण निद्दिट्ठा ॥२॥ तिभागो गाउअं चेव, तिभागो गाउअस्स य । आइदुवे पक्खेवो, अहो अहो जाव सत्तमि ||३|| इत्यादि, इह रत्नप्रभायां घनोदधिवलयविष्कम्भः षड् योजनानि, घनवातवलयविष्कम्भः अर्द्धपञ्चमानि, तनुवातवलयविष्कम्भतस्तु सार्द्धं योजनमिति यथोक्तप्रक्षेपात्तु प्रतिपृथिविभेदेन सप्तम्यां घनोदधिवलयविष्कम्भौ अष्टौ योजनानि घनवातवलयविष्कम्भस्तु द्वे इति ॥३ - १॥
टीडअर्थ - समुहित अर्थ स्पष्ट छे. अवयवार्थने भाष्यार "रत्नप्रभा ” ઇત્યાદિથી કહે છે- વજ્ર વગેરે રત્નો છે. રત્નોની પ્રધાનતાવાળી કે રત્નસ્વરૂપ પૃથ્વી તે રત્નપ્રભા. અથવા જેમાં રત્નો ઘણાં છે તે પૃથ્વી રત્નપ્રભા છે. આ પ્રમાણે શર્કરાપ્રભા આદિ પૃથ્વીઓ પણ કહેવી. કારણ
પ્રભા શબ્દનો સંબંધ રત્ન આદિ પ્રત્યેક શબ્દની સાથે છે. આ પ્રમાણે સાત પૃથ્વીઓ ઘનાંબુ, વાત અને આકાશમાં પ્રતિષ્ઠાવાળી=સ્થિતિવાળી છે; અર્થાત્ ઘનાંબુ વગેરે ત્રણના આધારે રહેલી છે.
एकैकशः इति, खेड रोड पृथ्वी धनांषु, वात, खाडाशना आधारे રહેલી છે, નહિ કે સાતેય પૃથ્વીની નીચે જ ઘનાંબુ વગે૨ે છે. (પહેલાં
