________________
૧૨૬
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૩
સૂત્ર-૧૧
કરવાથી ૧૨,૫૦૦ અંગુલ થાય. આ સંખ્યાને અંગુલની સંખ્યામાં નાંખતાં ૩,૩૭,૫૦૦ થયા. ત્યાર બાદ તે સંખ્યાને ૯૬ સંખ્યાથી ભાગાકાર કરવો. કારણ કે ૯૬ અંગુલનો એક ધનુષ્ય થાય. ભાગાકાર કરતાં ૩,૫૧૫ થયા. આ ધનુષ્યની સંખ્યા છે. ૬૦ અંકુલ વધ્યા. આ ધનુષ્યની સંખ્યા (૩,૫૧૫) ને ૨૦૦૦થી ભાગતાં એક ગાઉ થયો. ૧૫૧૫ વધ્યા. (આ પ્રમાણે જંબૂદ્વીપનું ગણિતપદ ૭,૯૦,૫૬,૯૪,૧૫૦ યોજન, ૧ ગાઉ, ૧૫૧૫ ધનુષ્ય અને ૬૦ અંગુલ થાય.) ગણિતપદ-ક્ષેત્રફળ
[ગણિતપદ કરવા માટે પરિધિ આવી તેને વિખુંભના ચોથા ભાગે ગુણવાથી ગણિતપદ-ક્ષેત્રફળ આવે.
પરિધિ-૩૧૬૨૨૭ યોજન, ૩ ગાઉ, ૧૨૮ ધનુષ, ૧૩|| આંગળ ને વિખુંભ ચોથો ભાગ (૧૦૦૦૦૦|૪=) ૨૫૦૦૦ થી ગુણતાં આંગળ ૧૩૫ ૪ ૨૫૦૦૦ = ૩૩૭૫૦૦ આંગળ
ધનુષ ૧૨૮ ૪ ૨૫૦૦૦ = ૩૨૦૦૦૦૦ ધનુષ
ગાઉ ૩ ૪ ૨૫૦૦૦ = ૭૫૦૦૦ ગાઉ
યોજન ૩૧૬૨૨૭ ૪ ૨૫૦૦૦ = ૭૯૦૫૬૭૫૦૦૦ યોજન હવે બધાનો સરવાળો કરવો.
(૧) આંગળ૩૩૭૫૦૦ ૯૬ (ધનુષ કરવા) ૩૫૧૫ ધનુષ -૬૦આંગળ. (૨) ધનુષ ૩૨૦૦૦૦૦ + ૩૫૧૫ = ૩૨૦૩૫૧૫
૩૨૦૩૫૧૫/૨૦૦૦ (ગાઉ કરવા) = ૧૬૦૧ ગાઉ – ૧૫૧૫ ધનુષ.
(૩) ગાઉ ૭૫૦૦૦ + ૧૬૦૧ = ૭૬૬૦૧
=
૭૬૬૦૧/૪ (યોજન કરવા) ૧૯૧૫૦ યોજન - ૧ ગાઉ. (૪) યોજન ૭૯૦૫૬૭૫૦૦૦ + ૧૯૧૫૦ = ૭૯૦૫૬૯૪૧૫૦
યોજન.
એટલે જંબુદ્વીપનું ક્ષેત્રફળ ૭૯૦૫૬૯૪૧૫૦ યોજન, ૧ ગાઉ, ૧૫૧૫ ધનુષ, ૬૦ આંગળથી કંઇક અધિક થાય.
૧. અહીંથી શરૂ થતું લખાણ બૃહત્સેત્રસમાસમાંથી લીધેલ છે.
