________________
co
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૩ સૂત્ર-૧૧ ચક્રવર્તી વિજયો– પૂર્વવિદેહમાં સોળ ચક્રવર્તી વિજયો છે, અને એ વિજયો નદીઓ અને પર્વતોથી વિભક્ત(જુદા) કરાયેલા છે. એક વિજયમાંથી બીજા વિજયમાં જઈ શકાતું નથી. પશ્ચિમ વિદેહમાં પણ આવા પ્રકારના સોળ જ વિજયો છે.
ધાતકી ખંડ અને પુષ્કરાર્ધની વિગત વર્ષધર- લંબાઇમાં, પહોળાઇમાં, અવગાહમાં(=ઊંડાઇમાં) અને ઊંચાઇમાં સમાન એવા દક્ષિણ અને ઉત્તરમાં રહેલા બે વૈતાઢ્ય પર્વતો છે. તથા દક્ષિણ અને ઉત્તરમાં રહેલા હિમાવાન અને શિખરી, મહાહિમવાન અને રુકિમ, નિષધ અને નીલ લંબાઈ આદિમાં પરસ્પર સમાન છે.
ધાતકી ખંડ અને પુષ્કરાઈમાં રહેલા ચાર લઘુ મેરુ પર્વતો મોટા મેરુ પર્વતથી ઊંચાઇમાં પંદર હજાર યોજન નાના છે. પૃથ્વીતળમાં મોટા મેરુ પર્વતથી છસોયોજન ન્યૂનપહોળાઈવાળા છે. અર્થાત્ ૯,૪૦૦યોજન છે. તેઓનો પહેલો કાંડમોટા મેરુ પર્વત તુલ્ય છે. બીજો કાંડમોટામેરુ પર્વતથી સાત (હજાર) યોજન ન્યૂન છે. ત્રીજો કાંડ આઠ હજાર) યોજન ન્યૂન છે.
ચાર વન–ભદ્રશાલ અને નંદનવન મહામેરુ પર્વત સમાન છે. અર્થાત્ સમભૂતલા પૃથ્વી ઉપર ચારે બાજુ ભદ્રશાલવન છે. ત્યાંથી ૫૦૦ યોજન ઉપર જતા ચારેબાજુ નંદનવન છે. ત્યાંથી સાડા પંચાવન હજાર યોજન ચઢ્યા પછી સૌમનસવન આવેલ છે. તેનો વિસ્તાર પાંચસો યોજન છે. ત્યાંથી અઠ્યાવીસ હજાર યોજન ઉપર ગયા પછી પંડકવન આવેલ છે. તેનો વિસ્તાર ચારસો ચોરાણું યોજન છે.
ચારે લઘુમેરુનો ઉપરનો વિસ્તાર અને નીચેની ઊંડાઇ મહામેરુ પર્વત તુલ્ય છે.
ચૂલિકા- ચૂલિકા પણ મહામેરુ પર્વત તુલ્ય છે. ૧. મહામેરુ પર્વત ૧ હજાર યોજન જમીનમાં હોવાથી ઉપર ૯૯ હજાર યોજન છે. ૯માંથી ૧૫ બાદ કરતાં ૮૪ થાય. એ દષ્ટિએ ૧૫ હજાર જણાવ્યું છે.
