________________
સૂત્ર-૧૧
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૩
૮૯
ભરતક્ષેત્રની જ્યા ૧૪૪૭૧-૬/૧૯ યોજન છે. ભરતક્ષેત્રનો જે વિષ્કë કહ્યો છે તે ઇષુ છે, અર્થાત્ પાંચસો છવીસ યોજન ૬ કળા (૫૨૬-૬/૧૯ યોજન) છે. ભરતક્ષેત્રનો ધનુઃપૃષ્ઠ ૧૪૫૨૮-૧૧/૧૯ યોજન છે.
વૈતાઢ્યપર્વત– ભરતક્ષેત્રની મધ્યમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ લાંબો અને બંને બાજુ સમુદ્રને અવગાહીને રહેલો વૈતાઢ્ય પર્વત છે. સવા છ યોજન પૃથ્વીમાં રહેલો છે(=ઊંડો છે), પચાસ યોજન પહોળો છે અને પચીસ યોજન ઊંચો છે.
દેવકુરુ— વિદેહક્ષેત્રમાં નિષધ પર્વતની ઉત્તરમાં અને મેરુ પર્વતની દક્ષિણમાં ૧૦૦ કાંચન પર્વતોથી, ચિત્ર-વિચિત્ર કૂટથી શોભેલું દેવકુરુ ક્ષેત્ર છે. તે પહોળાઇથી ૧૧૮૪૨-૨/૧૯ યોજન છે.
ઉત્તરકુરુ– એ જ પ્રમાણે મેરુ પર્વતથી ઉત્તરમાં ઉત્તરકુરુ ક્ષેત્ર છે. એમાં ચિત્રકૂટ અને વિચિત્રકૂટ નથી. સુવર્ણના જ બે યમક પર્વતોથી શોભેલા છે.
પૂર્વમહાવિદેહ-પશ્ચિમમહાવિદેહ– બીજા ક્ષેત્રોની જેમ મેરુ પર્વત અને દેવકુરુ-ઉત્તરકુરુથી વિભાગ કરાયેલા પૂર્વવિદેહ અને પશ્ચિમવિદેહ એવા બે વિભાગ છે.
લઘુ હિમવંત પર્વત -
લવા સમુદ્ર
ખંડ - ૩
ખંડ - ૨
તમિલા ગુફા
પદ્મદ્રહ
ખંડ – ૪
— ઋષભકૂટ
ઉત્તરાઈ ભરત
ખંડ - ૧
事
દક્ષિણાર્ધ ભરત
ખંડપાત ગુફા
અયોધ્યા
નગરી
ખંડ - ૫
વૈતાઢ્ય પર્વત
ખંડ - E
લવણ સમુદ્ર
૧. ૬ કળા એટલે વસ્તુના ઓગણીશ ભાગ પાડવામાં આવે તેમાંથી છ ભાગ.
