________________
૨૨
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
સૂત્ર-૬
સંત” રૂત્ય, અસંયતપણું, સંજવલન સિવાયના બાર પ્રકારના કષાયના ઉદયથી થાય છે. આથી એક રૂપ છે. અસંયત અવિરત છે એથી એક રૂપ છે.
“સદ્ધત્વ રૂલ્યવિ, અસિદ્ધપણું એટલે વેદનીય, આયુષ્ય, ગોત્ર અને નામકર્મના ઉદયથી કૃતકૃત્યત્વના અભાવરૂપ એક જ છે. કહે છે કે- સિદ્ધ અસિદ્ધપણું જેને હોય તે અસિદ્ધ છે. એક ભેદવાળું એટલે એક પ્રકારવાળું. અહીં એક ભેદવાળું એટલે એક પ્રકારવાળું એમ પર્યાયવાચી શબ્દનું કથન સર્વભેદોને બતાવવા માટે છે, અર્થાત્ અસિદ્ધના સર્વભેદોનો એક અસિદ્ધમાં જ સમાવેશ થઈ જાય છે.
તેશ્યા' તિ, આત્માની સાથે એકરૂપ બને તે વેશ્યા. પરિસ્થૂલ દ્રવ્યોના સજાતીય ભેદોને આશ્રયીને વેશ્યાના છ ભેદો છે. “’ ફત્યાતિ, કૃષ્ણ એવી વેશ્યા તે કૃષ્ણલેશ્યા. એ પ્રમાણે નીલલેશ્યા આદિમાં પણ યોજના કરવી. આ દ્રવ્યલેશ્યાઓ આવા પ્રકારની જાણવી. ભાવલેશ્યાઓ તો દ્રવ્યલેશ્યાઓની સહાયતાથી(=સાંનિધ્યથી) થનારા આત્માના અશુભશુભ પરિણામો જ છે. આગમમાં કહ્યું છે કે- “જીવ જે લેગ્યા દ્રવ્યોને ગ્રહણ કરે છે તે વેશ્યાના પરિણામવાળો થાય છે.” (પ્રજ્ઞાપના-લેશ્યાપદ) “જપાકુસુમ આદિના સાંનિધ્યથી જેવી રીતે સ્ફટિકનો પરિણામ થાય છે, તેવી રીતે કૃષ્ણ વગેરે લેશ્યાદ્રવ્યોની સહાયતાથી(સાંનિધ્યથી) આત્માનો જે પરિણામ થાય છે તેમાં આ લેણ્યા શબ્દનો પ્રયોગ થાય છે.” ઇત્યાદિ. આ છએ વેશ્યાઓની જાંબુવૃક્ષના ફળોનું ભક્ષણ કરનારા છ પુરુષોના આગમસિદ્ધ દષ્ટાંતથી પ્રસિદ્ધિ કરવી. ૧. સંક્ષેપમાં છ પુરુષોના દષ્ટાંતની વિગત– એકે કહ્યું ચડવામાં પડવાનો સંદેહ છે માટે મૂળથી
વૃક્ષને છેદીએ. બીજાએ કહ્યું: આપણે તરુણ છીએ માટે ચડીને મોટી શાખાઓ છેદીએ. ત્રીજાએ કહ્યું. પ્રશાખાઓને છેદીએ. ચોથાએ કહ્યું. માત્ર ગુચ્છોને(=સુમખાને) છેદીએ. પાંચમાએ કહ્યું પાકાં ફળો જ તોડીને ભક્ષણ કરીએ. છઠ્ઠાએ કહ્યું: નીચે પડેલાં તાજાં પાકાં ફળોનું ભક્ષણ કરીએ.
છ લુંટારાઓની સંક્ષેપમાં વિગત- (૧) જે કોઈ દેખાય તેને મારી નાખવો. (૨) મનુષ્યોને મારવા. (પશુઓ નહિ). (૩) પુરુષોને મારવા. (સ્ત્રીઓને નહિ). (૪) હથિયાર સહિત હોય તેમને મારવા. (૫) સામે થનારને મારવા. (૬) એક તો ધન લેવું અને મારવું એ યોગ્ય નથી, માટે માર્યા વિના જ ધન ગ્રહણ કરવું.
